Interpretacja Zielonookie radio Romans - Variete

Utwór "Zielonookie radio Romans" zespołu Variete, choć zaskakująco krótki, jest kwintesencją poetyckiego i symbolicznego języka, charakterystycznego dla twórczości Grzegorza Kaźmierczaka, wokalisty i autora tekstów tej nowofalowej formacji. Grupa Variete, założona w Bydgoszczy w 1983 roku, uznawana jest za prekursora polskiego cold wave, łącząc muzykę z głębokimi, często enigmatycznymi tekstami. Piosenka pochodzi z ich albumu zatytułowanego po prostu Variété z 1993 roku. Sam tytuł utworu pojawia się także w tomiku poezji Kaźmierczaka pt. "Głód i przesyt", co podkreśla jego literacki wymiar.

Pierwsze wersy: "Szum układa las / jak włosy pod dłonią wynajętą / w pustych podniebieniach psów / jak w schodowych klatkach / gwiżdże wiatr" wprowadzają atmosferę niepokoju, osamotnienia i pewnej melancholii. Szum układający las "jak włosy pod dłonią wynajętą" to obraz zarówno delikatny, jak i niepokojący. "Dłoń wynajęta" sugeruje brak autentyczności, tymczasowość, a może nawet odczłowieczenie. Las, symbol natury, pierwotności i często schronienia, staje się tu obiektem manipulacji lub obojętnego dotyku, co może odzwierciedlać poczucie utraty kontroli nad własnym otoczeniem, czy też odpersonalizowany wpływ zewnętrznych sił na rzeczywistość.

Kolejne obrazy pogłębiają to wrażenie. "W pustych podniebieniach psów / jak w schodowych klatkach / gwiżdże wiatr" to potężne, niemal surrealistyczne metafory. Puste podniebienia psów mogą symbolizować nieme cierpienie, rezygnację z głosu, a także pustkę i brak treści. Psy, tradycyjnie kojarzone z wiernością i towarzystwem, tutaj zdają się być pozbawione życia, wydające jedynie echo wiatru. Porównanie do "schodowych klatek", miejsc zazwyczaj ponurych, zamkniętych, będących jedynie przejściem, wzmacnia poczucie uwięzienia, bezcelowego przemieszczania się i braku perspektyw. Wiatr, który gwiżdże, jest tu nie tylko zjawiskiem atmosferycznym, ale staje się nośnikiem chłodu, pustki i być może niewypowiedzianych, bolesnych słów. Całość buduje obraz świata odrealnionego, w którym jednostka jest osamotniona, a otoczenie staje się dla niej obojętne, a nawet wrogie.

Zupełnie inny nastrój wprowadza druga część utworu: "Zielonookie radio 'Romans' / otwiera przestrzeń fal / marynarzu już płynę". Pojawienie się "Zielonookiego radia 'Romans'" jest punktem zwrotnym. Radio, jako medium komunikacji na odległość, a jednocześnie symbol pewnej ucieczki w fantazję, staje się tu mostem do innego wymiaru. Zielonookie to przymiotnik, który może sugerować młodość, świeżość, nadzieję, ale też zazdrość lub nierealność, baśniowość. Oczy są zwierciadłem duszy, więc radio z zielonymi oczami staje się niemal żywą istotą, obdarzoną zdolnością widzenia i odczuwania. Słowo "Romans" w tytule i nazwie radia wprowadza element intymności, pragnienia bliskości, sentymentalizmu lub wręcz miłości, kontrastując z chłodem poprzednich wersów.

To zielonookie radio "otwiera przestrzeń fal", co jest metaforą otwarcia na świat, na komunikację, na możliwości, które dotąd wydawały się niedostępne. Fale radiowe, niewidoczne, lecz niosące ze sobą dźwięki i wiadomości, stają się nośnikiem nadziei na połączenie. Ostatnie słowa, "marynarzu już płynę", są bezpośrednim zwrotem, deklaracją gotowości do podróży, do podjęcia ryzyka, do wyruszenia w nieznane. "Marynarz" to archetyp samotnego wędrowca, poszukującego, ale też poddającego się nurtom losu. Zwrot ten może być skierowany do ukochanej osoby, do wewnętrznego "ja", a może do samego losu. Oznacza decyzję o porzuceniu stanu bierności i wejścia w aktywne działanie, niezależnie od niebezpieczeństw, jakie niesie podróż. Jest to moment, w którym podmiot liryczny odzyskuje sprawczość i wyrusza na poszukiwanie czegoś więcej, niż oferuje mu dotychczasowa, zgrzytliwa rzeczywistość.

W kontekście twórczości Variete, często naznaczonej post-punkową estetyką i liryką balansującą na granicy absurdu, melancholii i nadziei, "Zielonookie radio Romans" wydaje się być hymnem na cześć ucieczki od przytłaczającej rzeczywistości. To zaproszenie do poddania się fantazji, do poszukiwania piękna i sensu w sferze, która wykracza poza materialne i szare. Piosenka, mimo swej zwięzłości, doskonale oddaje ducha Variete – zespołu, który potrafi w kilku zdaniach stworzyć całe uniwersa znaczeń, opierając się na sugestywnych obrazach i niedopowiedzeniach. Jest to utwór o przekraczaniu granic, o nadziei, która przebija się przez pustkę, o odwadze, by wyruszyć w podróż, nawet jeśli jej cel nie jest do końca znany. "Zielonookie radio Romans" to symboliczne okno na świat emocji i połączeń, które stają w opozycji do alienacji i obojętności.