Interpretacja Electric dreams - Serj Tankian

"Electric Dreams" Serja Tankiana to utwór, który z jednej strony wciąga słuchacza w hipnotyzującą, niemal psychodeliczną podróż, z drugiej zaś prowokuje do głębokiej refleksji nad współczesnym światem i kondycją ludzkości. Wydany w 2025 roku jako singiel zapowiadający kompilację "Covers, Collaborations & Collages", sam Serj Tankian określa go jako "intymny, psychodeliczny, akustyczny utwór". Co ciekawe, artysta w wywiadach ujawniał, że pomysły na ten utwór, a nawet niektóre nagrane partie, istniały w jego archiwach już od 20 lat, czekając na odpowiedni moment na ujawnienie. To sprawia, że piosenka ta jest niczym kapsuła czasu, niosąca ze sobą esencję jego długoletnich przemyśleń i artystycznych poszukiwań.

Centralnym motywem są "Electric dreams" – elektryczne sny. Już samo to sformułowanie budzi skojarzenia z technologią, wirtualną rzeczywistością, mediami czy obietnicami postępu. Tankian, znany ze swojego zaangażowania w kwestie społeczne i polityczne, takie jak ekologia, wojny czy prawa człowieka, często używa metafor do krytyki współczesnego społeczeństwa i jego tendencji. Elektryczne sny mogą symbolizować zwodnicze obietnice cywilizacji opartej na technologii, które z jednej strony "niosą mnie przez noc" – oferując ucieczkę, pocieszenie czy tymczasowe rozwiązania – z drugiej zaś "niosą mnie dwa razy niżej" ("twice below"), co sugeruje upadek, pogrążenie się w iluzji lub destrukcję. To dualityczne doświadczenie, gdzie światło miesza się z ciemnością, a nadzieja z rozczarowaniem, jest charakterystyczne dla twórczości Tankiana.

W refrenie pojawia się kluczowe zdanie: "We believe that we're going to fly / And they deceive the trees that light up today". Ten fragment jest szczególnie mocny i wielowymiarowy. Ludzkie pragnienie "latania" może odnosić się do ambicji, dążenia do postępu, wolności, ale i do naiwnego optymizmu. Kontrastuje to z wizerunkiem "drzew, które dziś się świecą" i "oni ich oszukują". W kontekście znanych poglądów Tankiana na temat środowiska i jego roli jako aktywisty ekologicznego, można to interpretować jako krytykę eksploatacji natury. "Drzewa, które się świecą" mogą być metaforą natury, która w sztuczny sposób jest "oświetlana" lub wykorzystywana przez człowieka, by stworzyć iluzję postępu, podczas gdy w rzeczywistości jest oszukiwana i niszczona. "Oni" to prawdopodobnie odniesienie do korporacji, rządów, czy bezosobowych sił systemowych, które manipulują rzeczywistością dla własnych korzyści, co jest powracającym tematem w jego twórczości. Serj Tankian wielokrotnie podkreślał swoją wiarę w intuicyjne rozumienie świata przez rdzenne społeczności i potrzebę szacunku dla "matki Ziemi".

Dalsze wersy "Electric dreams, they take me into light / Electric dreams, take me twice today / And we believe that we're wanting to go / Electric dreams, take me to your death" pogłębiają poczucie tej ambiwalencji. Elektryczne sny nie tylko niosą do światła, ale też prowadzą do śmierci. Może to być ostrzeżenie przed niekontrolowanym rozwojem, który, choć pociąga nas swoją jasnością i obietnicami, ostatecznie prowadzi do destrukcji – zarówno indywidualnej, jak i globalnej. Jest to rodzaj fasadowego postępu, który w istocie jest regressią. Wypowiedzi Tankiana, takie jak "going back to normal is extinction" ("powrót do normalności to zagłada"), w których nawoływał do przemyślenia przyszłości i zjednoczenia jako społeczeństwo w obliczu kryzysu klimatycznego, doskonale rezonują z tym przesłaniem.

Kulminacja "Electric dreams, take me to / The light of the sky" może być interpretowana na kilka sposobów. Z jednej strony, to ostateczne poddanie się tym "elektrycznym snom", które prowadzą duszę do ostatecznego przeznaczenia, być może nawet do transcendencji ponad fizyczny świat, niczym w duchowej podróży. Z drugiej, może to być iskierka nadziei, że po przejściu przez fałszywe światła i doświadczeniu "śmierci" (symbolicznej lub dosłownej), człowiek może odnaleźć prawdziwe, niezafałszowane "światło nieba" – autentyczną mądrość, duchowość, czy po prostu czystą, nienaruszoną naturę. Artysta w wywiadzie dla PETA wspominał, że jego religia jest "mieszanką idei rdzennych Amerykanów, chrześcijańskich, buddyjskich i transcendentalnych", i lubi myśleć o Ziemi jako matce, a o niebie jako dziadku. W tym kontekście "light of the sky" może być powrotem do pierwotnej, duchowej harmonii.

Tekst "Electric Dreams" jest typowy dla Serja Tankiana – pełen niedopowiedzeń, silnych obrazów i prowokujący do refleksji nad tym, co ukryte pod powierzchnią. Jego słowa, często pełne ironii i metafor, zmuszają do głębszej analizy, a intencje stojące za nimi są dla niego ważniejsze niż dosłowne znaczenie. Ta piosenka, będąca częścią szerszej kolekcji, świadczy o ciągłej ewolucji artystycznej Tankiana i jego nieustannym dążeniu do komentowania świata, w którym żyjemy, w sposób zarówno intymny, jak i uniwersalny.