Interpretacja Czy Ty lubisz to co ja? - Papa Dance

Piosenka „Czy Ty lubisz to co ja?” zespołu Papa Dance, pochodząca z ich debiutanckiego albumu z 1985 roku, to utwór o wiele głębszym i bardziej intrygującym przesłaniu, niż mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka. Słowa, napisane przez Wojciecha Filipowskiego, z muzyką skomponowaną przez Adama Patoha, osadzone są w kontekście szarej i restrykcyjnej rzeczywistości Polski Ludowej lat 80., co nadaje im szczególnego, niepokornego wymiaru.

Już pierwsze wersy – „Za wcześnie mówią, nie dziś / Te ogrodnika psy / Którym szaleje we krwi / Kolejny litr” – wprowadzają atmosferę kontroli i zakazu. „Ogrodnika psy” to metafora strażników porządku, być może cenzury, która w tamtych czasach była wszechobecna. Co ciekawe, sam zespół musiał zmienić swoją pierwotną nazwę Papa Dock na Papa Dance, ponieważ była kojarzona z przydomkiem dyktatora Haiti, co stanowi dobitny przykład ówczesnych ograniczeń. Te „psy” żyjące „kolejnym litrem” symbolizują system, który karmi się posłuszeństwem i nie toleruje odchyleń od normy.

Kolejna zwrotka: „Na kołdrę ręce i spać / Od osiemnastu lat / Niedozwolony jest lot / Wyklęty smok” – to obraz stagnacji i tłumienia indywidualnych ambicji. „Na kołdrę ręce i spać” to potoczne określenie na zachowanie, które miało zapobiegać „nieobyczajnym” zachowaniom, tutaj rozszerzone na ogólną postawę bierności i uległości. „Niedozwolony lot” i „wyklęty smok” to potężne symbole wolności, marzeń i siły, które są systemowo zakazywane i piętnowane. Smok, jako istota mityczna i potężna, symbolizująca często potęgę i niezależność, zostaje „wyklęty” – czyli pozbawiony prawa do istnienia, do wyrażania siebie. Ten fragment może odnosić się do frustracji młodego pokolenia, które w PRL-u mierzyło się z ograniczonymi perspektywami i brakiem swobody.

Refren jest sednem utworu, powtarzającym się, nagłe wezwanie: „Czy Ty lubisz to, co ja / W białej, białej konspiracji? / Zanim wapno połknie nas / Nie spóźnij się, najwyższy czas”. To retoryczne pytanie skierowane do potencjalnego sprzymierzeńca, do kogoś, kto podziela podobne, skrywane pragnienia i niezadowolenie. „Biała, biała konspiracja” to intrygujący oksymoron – konspiracja zazwyczaj jest mroczna, ukryta, ale tu, poprzez biel, sugeruje jej niewinność, czystość intencji, a może po prostu brak przemocy czy brutalności, skupienie na wewnętrznej wolności. Jest to rodzaj cichego, duchowego buntu. Kluczowe jest także wyrażenie „Zanim wapno połknie nas”, które stanowi mocne przypomnienie o przemijalności i ostateczności śmierci. To wezwanie do działania, do przeżywania siebie i swoich pragnień, zanim będzie za późno, zanim system (lub po prostu czas) pogrzebie wszystko, co autentyczne.

W drugiej części refrenu pytanie „Czy ju\u017c znasz zasadę akcji / Przez telefon, to nie tak / No nie bój się, nauczę Cię” sugeruje potrzebę bezpośredniego kontaktu i autentycznej komunikacji, w przeciwieństwie do tej, która mogłaby być podsłuchiwana czy kontrolowana (jak rozmowy telefoniczne w tamtych czasach). Jest to obietnica wprowadzenia w tajniki tej cichej, osobistej rewolucji, zachęta do odwagi i przełamania strachu.

Dalsze zwrotki wzmacniają poczucie zagrożenia i oporu: „Na czarnej liście są gry / Niestety, znane mi / Nie będzie mówił mi nikt / Gdzie moja smycz”. „Czarna lista” to kolejny symbol cenzury i zakazów, ale jednocześnie podmiot liryczny deklaruje niezgodę na ubezwłasnowolnienie. Odmowa przyjęcia „smyczy” to deklaracja niezależności i walki o własną wolność. „Uważaj na pole min / Do uszu kładą mi / Gdy setny słyszę to raz / Kłania się paw” – „pole min” to ostrzeżenie przed pułapkami i niebezpieczeństwami, jakie czyhają na tych, którzy próbują się wyłamać. Powtarzające się ostrzeżenia, słyszane po raz setny, przestają mieć moc, prowadząc do znużenia lub ironicznego dystansu, symbolizowanego przez „kłaniającego się pawa” – gest, który może być interpretowany jako manifestacja próżności systemu lub też rezygnacji i znużenia podmiotu lirycznego, który przeszedł obojętnie wobec kolejnego ostrzeżenia.

W kontekście muzycznym, debiutancki album Papa Dance, na którym znalazła się ta piosenka, charakteryzował się „błyskotliwymi sekwencjami mechanicznych bitów elektronicznej perkusji, chwytliwością oleistych klawiszowych melodii”. Wokal Grzegorza Wawrzyszaka, pierwszego wokalisty zespołu, był określany jako „głos złego chłopca, nawróconego punkowca”, a interpretacja tekstów była „radykalna, brutalna, perwersyjna”, co kontrastowało z typową „słoneczną energią synth-popowego ska”. Jego głos balansował na pograniczu „kinowego aktorstwa epoki”, posługując się „karykaturalnymi melodeklamacjami”, a nawet „szyderczą ekspresją”. Ta punkowa energia w połączeniu z synth-popowym brzmieniem, inspirowanym zachodnimi zespołami takimi jak Duran Duran czy Depeche Mode, tworzyła unikatowe zjawisko na polskiej scenie muzycznej lat 80. Krytycy interpretują „Czy Ty lubisz to co ja?” jako utwór nie tyle o młodzieńczej masturbacji, co o „Kingsajz-owym zabranianiu dostępu do normalności”, co doskonale oddaje frustracje wynikające z życia w totalitarnym systemie.

Podsumowując, „Czy Ty lubisz to co ja?” to hymn cichego buntu i poszukiwania wspólnej duszy w obliczu opresji. Jest to zaproszenie do niekonwencjonalnej konspiracji, do dzielenia zakazanych pragnień i myśli, zanim upływający czas i system pochłoną resztki indywidualności. To mocny akcent w polskiej muzyce pop lat 80., który dowodzi, że nawet w pozornie lekkiej formie można przemycić głębokie przesłanie społeczne i egzystencjalne.