Interpretacja Breathless - Nick Cave

Nick Cave's "Breathless" z albumu Abattoir Blues / The Lyre of Orpheus z 2004 roku to utwór, który zaskoczył wielu fanów swoim nietypowo radosnym i "bąbelkowym" charakterem, odbiegającym od mrocznych i introspektywnych standardów artysty. Piosenka ta, umieszczona na bardziej "łagodnym" krążku The Lyre of Orpheus, stanowi poetycką eksplorację miłości, zachwytu i tęsknoty, osadzoną w sielskim, budzącym się do życia świecie natury. Jest to celebrowanie pantelizmu – przekonania, że rzeczywistość i natura są tożsame z boskością.

Utwór rozpoczyna się od obrazu poranka, "na wrzosowiskach" (on the downs), gdzie "małe białe chmury niczym barankujące jagnięta" (little white clouds like gambolling lambs) unoszą się na niebie. Już od pierwszych linijek narrator wyraża swoje całkowite zauroczenie: "And I am breathless over you". To uczucie jest tak intensywne, że rozlewa się na cały otaczający świat. Rudzik bije skrzydłami, a jego gardło drży, gdy śpiewa, bo "jest bezradny przed tobą" (he is helpless before you). Dzwonki, "szczęśliwe i ukryte", kłaniają się, pochylone przez poranną rosę. Ryby w "szepczącym strumieniu, w bulgoczącym potoku" wyskakują, by spojrzeć, bo "są bez tchu z twojego powodu" (they are breathless over you). Cała przyroda, w swoim codziennym cyklu, zdaje się podzielać ten głęboki zachwyt i onieśmielenie wobec ukochanej osoby.

Refren wprowadza element prośby, a może wręcz mantry: "Still your hands / And still your heart / For still your face comes shining through / And all the morning glows anew". To wezwanie do uspokojenia, do zatrzymania, by ukochana mogła wciąż jaśnieć, a każdy poranek rozświetlać na nowo. Kontynuacja refrenu: "Still your mind / Still your soul / For still, the fire of love is true / And I am breathless without you", wprowadza kluczową zmianę. Początkowy zachwyt "nad tobą" (over you) ewoluuje w przejmującą zależność – "jestem bez tchu bez ciebie" (breathless without you). Ta drobna zmiana prepozycji całkowicie zmienia perspektywę, z podziwu na rozpaczliwą potrzebę.

W kolejnych zwrotkach efekt nieobecności ukochanej osoby jest równie wszechogarniający jak wcześniej jej obecność. Wiatr "krąży wśród drzew" i "uderza o świeżo powstałe liście", bo "jest bez tchu bez ciebie" (it is breathless without you). Lis goni królika, a królik ukrywa się pod ziemią, bo "jest bezbronny bez ciebie" (he is defenceless without you). Nawet "niebo dnia zamiera", a "wszystkie ziemskie rzeczy przestają się bawić", gdyż "wszyscy jesteśmy bez tchu bez ciebie" (we are all breathless without you). To rozszerzenie "ja" na "wszyscy" podkreśla uniwersalność tego odczucia. Podmiot liryczny fizycznie odczuwa ten brak, słuchając "drżących kości", "krwi w żyłach i wiatru w płucach", co prowadzi do ponownego, tym razem bardziej namacalnego wyznania: "And I am breathless without you". Piosenka, mimo swojej pozornie lekkiej formy, niesie w sobie głęboką melancholię i świadomość ulotności miłości, która jednocześnie jest wszechogocająca i krucha.

Ciekawostką związaną z utworem jest historia fletu, który pojawia się w aranżacji. Nick Cave opowiedział w swoich Red Hand Files historię, w której Warren Ellis, multiinstrumentalista Bad Seeds, przez ponad dekadę unikał gry na flecie, po tym jak Conway Savage (inny członek zespołu) zagroził mu, że "wetknie mu go w dupę", jeśli jeszcze kiedyś usłyszy, jak na nim gra. Cave poprosił Ellisa o zagranie na flecie do "Breathless", a rezultat, początkowo oceniony jako "okropny" z powodu długiej przerwy Ellisa, został następnie genialnie przetworzony przez producenta Nicka Launaya. Launay połączył wszystkie nagrania fletu, odtwarzając je jednocześnie – niektóre od tyłu, niektóre rozstrojone, niektóre przepuszczone przez phaser – tworząc dźwięk przypominający "nieprawdopodobnie spieprzony zespół z XIV lub XVI wieku". Co więcej, w 2004 roku, kiedy "Breathless" został wydany jako singiel, BBC odmówiło jego odtwarzania z powodu "nieodpowiedniego" brzmienia fletu, co doprowadziło do usunięcia partii fletu z wersji radiowej, która ostatecznie okazała się komercyjną porażką.

Niektórzy interpretują "Breathless" nie jako typową piosenkę miłosną o ziemskiej miłości, lecz jako metaforę miłości do Boga lub boskiej obecności w naturze. W takiej interpretacji "ty" (you) odnosi się do Stwórcy i jego dzieła. Sean O'Hagan, ateista i rozmówca Cave'a w jego książce Faith, Hope and Carnage, był ponoć "bardzo rozczarowany", dowiadując się, że jego piosenka ślubna faktycznie traktowała o Bogu. Sam Cave otwarcie mówi o swojej "religijnej wrażliwości" i "niekompletności" bez czegoś poza nami, co nadaje sens. Jego późniejsze refleksje, zwłaszcza po śmierci syna Arthura, pogłębiły jego zrozumienie straty i transcendencji, co rezonuje z tematyką piosenki, choć została napisana przed tą tragedią.

"Breathless" to utwór o miłości tak wszechogarniającej, że przenika każdy aspekt istnienia, sprawiając, że cały świat wibruje w jej rytm. Jest to zarówno pieśń zachwytu, jak i świadomości głębokiej, egzystencjalnej pustki, jaka powstaje w przypadku jej braku. W subtelny, a zarazem ekspresyjny sposób, Nick Cave maluje obraz miłości jako siły, która tchnie życie we wszystko, a jednocześnie, w swojej nieobecności, odbiera dech całemu stworzeniu.