Interpretacja They're Coming to Take Me Away, Ha-Haaa! - Napoleon XIV

"They're Coming to Take Me Away, Ha-Haaa!", wydany w 1966 roku pod pseudonimem Napoleon XIV, to utwór, który na zawsze zapisał się w historii muzyki jako jeden z najbardziej niekonwencjonalnych i kontrowersyjnych hitów. Za tym szaleńczym monologiem stał Jerry Samuels (właściwe nazwisko Jerrold Laurence Samuels), doświadczony inżynier dźwięku i autor piosenek, który postanowił zrezygnować z melodyjnego śpiewu na rzecz rytmicznego, mówionego tekstu.

Piosenka opiera się na prostym, zapętlonym rytmie werbla, bębna basowego, tamburynu i oklasków. Brak tradycyjnej melodii podkreśla obsesyjny charakter wypowiedzi narratora, który wydaje się wplątany w spiralę szaleństwa po tym, jak został opuszczony przez ukochaną osobę. Tekst piosenki, z jego narastającą histerią i powtarzającymi się frazami, doskonale oddaje stan umysłu człowieka, który traci kontrolę nad rzeczywistością: "Remember when you ran away and I got on my knees and begged you not to leave because I'd go berserk?? Well... You left me anyhow and then the days got worse and worse and now you see I've gone completely out of my mind.. And.. They're coming to take me away, ha-haaa!!"

Najbardziej charakterystycznym elementem utworu jest jednak unikalny efekt wokalny, w którym głos narratora stopniowo zmienia swoją wysokość, stając się coraz wyższy, a następnie obniżając się, przy jednoczesnym zachowaniu stałego tempa. Jerry Samuels, będąc inżynierem dźwięku w Associated Recording Studios w Nowym Jorku, osiągnął ten efekt, manipulując prędkością nagrywania na taśmie wielośladowej za pomocą oscylatora zmiennej częstotliwości (VFO). Nagrywał wokale, spowalniając taśmę pod koniec każdego refrenu, a następnie odtwarzał ją z normalną prędkością, co skutkowało wzrostem tonacji. Była to innowacyjna technika, różniąca się od prostego przyspieszania wokali, stosowanego np. w piosenkach The Chipmunks. Inspirację dla rytmu piosenki stanowiła stara szkocka melodia "The Campbells Are Coming".

Tekst piosenki, choć na pierwszy rzut oka humorystyczny, porusza mroczne tematy odrzucenia i rozpadu psychicznego. Narrator z perwersyjną radością wyczekuje zabrania do "śmiesznej farmy" (funny farm) czy "szczęśliwego domu" (happy home), wyobrażając sobie idylliczne otoczenie z "drzewami i kwiatami oraz ćwierkającymi ptakami i tkaczami koszy, którzy siedzą i uśmiechają się, i kręcą kciukami i palcami u nóg". To zniekształcone postrzeganie azylu dla obłąkanych jako miejsca wiecznego szczęścia podkreśla jego oderwanie od rzeczywistości.

Utwór szybko stał się hitem, osiągając 3. miejsce na liście Billboard Hot 100 i sprzedając się w ponad milionie egzemplarzy. Jednak jego treść wzbudziła ogromne kontrowersje. Wielu słuchaczy i organizacji zajmujących się zdrowiem psychicznym uznało go za obraźliwy i wyśmiewający osoby chore psychicznie. W rezultacie piosenka została zakazana przez wiele stacji radiowych w Stanach Zjednoczonych i nawet przez BBC. Sam Samuels był świadomy, że pisze "chory żart".

Aby złagodzić krytykę, Samuels świadomie dodał zaskakujące zakończenie, które zmienia interpretację adresata utworu. W ostatniej zwrotce, gdy narrator grozi: "Well you just wait, they'll find you yet and when they do they'll put you in the ASPCA, you mangy mutt!!!", okazuje się, że jego obsesja dotyczy… uciekającego psa, a nie ludzkiej partnerki. Samuels wyjaśnił, że miał nadzieję, iż ten zwrot sprawi, że piosenka będzie postrzegana jako mniej obraźliwa. Mimo to, wielu słuchaczy wciąż interpretuje utwór jako monolog do człowieka, a określenie "parszywy kundel" jako wyjątkowo obraźliwe.

Dodatkowym elementem ekscentryczności singla była jego strona B. Zawierała ona tę samą piosenkę, ale odtworzoną od tyłu, z tytułem i nazwiskiem wykonawcy również zapisanymi wspak ("! aaaH-aH ,yawA eM ekaT oT gnimoC er'yehT" i "XIV NAPOLEON"). Krytyk muzyczny Dave Marsh określił ją jako "najbardziej irytującą piosenkę, jaka kiedykolwiek pojawiła się w szafie grającej".

Jerry Samuels, znany również jako Napoleon XIV, zmarł w marcu 2023 roku w wieku 84 lat. Jego "They're Coming to Take Me Away, Ha-Haaa!" pozostaje niezapomnianym dziełem, które wciąż intryguje, bawi i prowokuje do refleksji nad cienką granicą między normalnością a szaleństwem, a także nad specyfiką humoru w muzyce pop. Utwór doczekał się również sequela w 1988 roku zatytułowanego "They're Coming to Get Me Again, Ha-Haaa!".