Interpretacja Exercises in futility I - Mgła

Utwór „Exercises in Futility I” autorstwa polskiego zespołu blackmetalowego Mgła stanowi głębokie zanurzenie w otchłań nihilistycznej refleksji i egzystencjalnej rozpaczy. Jest to pierwszy utwór z ich uznanego albumu „Exercises in Futility” z 2015 roku, który, jak wskazuje sam tytuł, koncentruje się na koncepcji daremności i bezcelowości ludzkiego istnienia.

Cały album „Exercises in Futility” jest spójnym dziełem koncepcyjnym, gdzie każdy utwór nosi ten sam tytuł, różniąc się jedynie numeracją. Ma to podkreślać jedność i cykliczność poczucia daremności w życiu, symbolizując jednocześnie, że każdy utwór jest częścią większej całości. Teksty Mgły, będące dziełem M. (jednego z dwóch członków zespołu), są tak samo wartościowe pod względem filozoficznym i emocjonalnym jak sama muzyka, co jest cechą wyróżniającą zespół w gatunku black metalu.

Otwierające wersy „The great truth is there isn't one / And it only gets worse since that conclusion” natychmiast wprowadzają słuchacza w sedno nihilistycznego przesłania. To stwierdzenie, które zostało podkreślone jako kluczowe dla całego albumu, oznacza odrzucenie jakiejkolwiek uniwersalnej prawdy, sensu czy celu istnienia, a co gorsza, sama świadomość tego braku prowadzi jedynie do dalszego pogłębiania się beznadziei. Ironia ludzkiego bytu, „an extension to nothing”, jest brutalnym uświadomieniem sobie własnej nieistotności i bycia zaledwie przedłużeniem pustki. W tym kontekście „force of inertia” staje się kluczowym czynnikiem, bo brak wewnętrznego kierunku sprawia, że życie toczy się siłą bezwładności, bez możliwości świadomego działania.

Refreniczna fraza „And there is despair underneath each and every action / Each and every attempt to pierce the armour of numbness” stanowi sedno wewnętrznej walki. Każda próba działania, każda aktywność, jest podszyta rozpaczą. Podkreśla to daremność wysiłków, by przebić się przez zbroję odrętwienia – stan zobojętnienia i emocjonalnej pustki, który wydaje się być nie do pokonania. Konsekwentne „Burning bridges becomes a habit to support” sugeruje autodestrukcyjne tendencje, aktywne niszczenie więzi i możliwości powrotu, być może jako sposób na podtrzymanie tego nihilistycznego światopoglądu lub umocnienie własnej izolacji. „And the front line expands like there's no tomorrow” obrazuje nieustannie rosnący obszar wewnętrznego konfliktu, gdzie walka z poczuciem beznadziei jest wszechogarniająca i nieustająca.

W trzeciej zwrotce pojawia się zaskakujące „I envy the maggots / Their stuff at least sticks together”. To gorzkie porównanie wyraża zazdrość wobec prostszych form życia, których istnienie, choć makabryczne, ma jasny cel (rozpad, przetrwanie) i spójność, w przeciwieństwie do rozproszonej i pozbawionej sensu kondycji człowieka. Jest to też odrzucenie fałszywych autorytetów, „laudations of misinformed seers”, którzy oferują płytkie pocieszenie lub iluzoryczne prawdy. Ludzkość, zdaniem podmiotu lirycznego, pracuje z „lengthy annals of shame” – długimi kronikami porażek i upokorzeń.

Mitologiczne i kulturowe odniesienia w czwartej zwrotce wzmacniają poczucie upadku. „It's like dumping dead meat at the brink of Styx” przywołuje rzekę Styks z mitologii greckiej, granicę między światem żywych a umarłych, sugerując, że ludzkie działania są równie bezcelowe jak wyrzucanie już martwego mięsa na skraju ostatecznego zapomnienia. Barka „made of what was left of Yggdrasil” odnosi się do Yggdrasilu, nordyckiego drzewa świata, symbolizującego kosmiczne połączenie i życie. Jej zniszczenie i wykorzystanie resztek do tak ponurego celu symbolizuje upadek fundamentalnych wierzeń i struktur, które kiedyś nadawały sens. „After veterans of spiritual revolts were done with their armchairs” to krytyka tych, którzy kiedyś walczyli o duchowe lub filozoficzne zmiany, ale teraz stali się bierni, pozostawiając po sobie jedynie zgliszcza. Całkowite zagubienie podkreśla fraza „And I don't even remember which brink is which”, zacierająca granice między życiem a śmiercią, sensem a jego brakiem.

Wersy „The odour of sanctity is just refined stench of existence / Shining pearl of Augeas' crown pales in comparison” to bluźnierczy atak na religijną i duchową hipokryzję. Świętość jest tu sprowadzona do „uszlachetnionego smrodu istnienia”, a wszelkie pozory czystości czy piękna (jak „lśniąca perła korony Augiasza”, być może odwołanie do stajni Augiasza i ich niemożliwego do posprzątania brudu) bledną w obliczu surowej, nieprzyjemnej prawdy o byciu.

Kolejny powrót do refrenu „And there is despair underneath each and every action / Each and every attempt to pierce the armour of numbness / Burning bridges becomes a habit to support / And the front line expands like there's no tomorrow” podkreśla wszechobecność i nieuchronność tej rozpaczy.

Zwierzęce metafory w siódmej zwrotce – „The grotesque eagles of misfortune, well fed on thanatos, sit still” – ukazują groteskowe orły, karmione tanatosem (uosobieniem śmierci), które są symbolami nieszczęścia, siedzące bez ruchu. Ich bierność może symbolizować fakt, że destrukcja jest tak wszechobecna, że nie wymaga już ich aktywnego udziału. Ludzkie istnienie zostaje sprowadzone do „dignity of scavengers at the ever growing garbage dump of life”, co jest oksymoronem, podkreślającym upodlenie i beznadziejność życia w świecie, który stał się śmietniskiem. Ludzie są tu padlinożercami, desperacko szukającymi jakiegokolwiek sensu w rozkładzie.

Ostatnia zwrotka: „There is something about the rigid posture of a proper, authentic blind / As if extended arms reached to pass his blindness onto others” jest bezpośrednim odniesieniem do inspiracji zespołu. M. w wywiadzie ujawnił, że okładka albumu przedstawiająca ślepca z wyciągniętymi rękami, szukającego niczego, została wybrana jeszcze przed skomponowaniem muzyki. Później znalazł uderzające odniesienie w książkach Emila Ciorana, które stało się inspiracją dla tych końcowych słów. Cioran, którego filozofia głęboko wpłynęła na album, był znanym pesymistą i nihilistą. Ten „autentyczny ślepiec” może symbolizować kogoś, kto pogodził się z brakiem sensu lub stracił zdolność widzenia prawdy. Jego sztywna postawa sugeruje determinację w tym stanie, a wyciągnięte ramiona świadczą o tym, że ta ślepota nie jest bierna, lecz aktywnie rozprzestrzenia się na innych, zarażając ich brakiem wglądu i niemożnością dostrzeżenia jakiegokolwiek celu.

Mgła, której nazwa oznacza „mgłę” w języku polskim, celowo pozostaje anonimowa za maskami, aby cała uwaga skupiała się na muzyce i przekazie, a nie na osobach członków zespołu. Tworzenie albumu „Exercises in Futility” zajęło około sześciu miesięcy, a cały proces – od kompozycji po mastering i grafikę – był realizowany wyłącznie przez M. i Darkside'a, bez jakiegokolwiek udziału z zewnątrz. Ma to zapewnić, że wizja zespołu jest odzwierciedlona z maksymalną precyzją. Tekst „Exercises in Futility I” jest więc nie tylko lirycznym dziełem, ale również filozoficznym manifestem, który w bezkompromisowy sposób przedstawia egzystencjalny ból i daremność poszukiwania sensu w świecie pozbawionym prawdy.