Interpretacja Sweet Jane - Lou Reed

„Sweet Jane” Lou Reeda to utwór, który zadebiutował na ostatnim albumie The Velvet Underground, Loaded, w 1970 roku i miał być hitem dla zespołu, choć jego interpretacja pozostaje celowo enigmatyczna. Sam Reed nigdy nie wyjaśnił jednoznacznie prawdziwego znaczenia piosenki, sugerując, że emocje, jakie budzi, są ważniejsze niż dosłowne przesłanie.

Piosenka otwiera się obrazem narratora „Standin' on a corner, Suitcase in my hand” i natychmiast wprowadza nas w świat kontrastów. Przedstawia parę, Jacka i Jane, którzy wydają się być ucieleśnieniem konwencjonalności. Jack, bankier, i Jane, urzędniczka, oszczędzają pieniądze i spędzają wieczory w domu, słuchając muzyki klasycznej, jak choćby „The march of the wooden soldiers” Czajkowskiego. Ich „inne czasy” sugerują nostalgię za prostszą przeszłością, gdzie „studowali wiersze”, co stanowi swoisty kontrapunkt dla spontaniczności rock and rolla. Wczesne wersje utworu zawierały nawet frazę, gdzie Jack był „w gorsecie, a Jane w kamizelce”, co Lou Reed, zmieniając później, miał celowo podkreślać „szaleństwo gwiazd rocka” lub to, jak postacie te, podobnie jak narrator, przywdziewają stroje czy role, by przedstawić światu pewien obraz. Narrator zaś od razu stawia się w opozycji, deklarując z nonszalancją: „Me, honey, I'm in a rock n' roll band”, z charakterystycznym dla Reeda przerywnikiem „Ha!”, który stał się symbolem post-1970 rock and rolla, punka i postawy „antybohatera”.

Utwór rozwija się od tej pozornie prostej scenki rodzajowej do głębszej refleksji nad życiem, prawdą i udawaniem. Narrator przechodzi od osądzania Jacka i Jane do bardziej empatycznego spojrzenia. Pojawiają się „evil mothers” – „złe matki”, które mówią, że „life is just made out of dirt” – życie jest tylko z brudu. Ten cynizm zostaje skonfrontowany z potężnym refrenem: „But, anyone who has a heart / Wouldn't want to turn around and break it / And anyone who ever played the part / He wouldn't want to turn around and fake it”. To przejście podkreśla centralny temat piosenki: znaczenie autentyczności i empatii w świecie pełnym pozorów.

Tekst, choć pozornie dosłowny, z każdą zwrotką staje się bardziej symboliczny, zagłębiając się w ludzki ból i cierpienie. Jane bywa interpretowana jako postać dosłowna – starsza, konserwatywna kobieta zagrożona stylem życia rock and rolla – ale także jako metafora narkotyków, tzw. „Mary Jane”. Lou Reed nie pozostawił jednoznacznych wskazówek co do inspiracji, choć krążą historie o byłej dziewczynie uzależnionej od narkotyków lub filmie o niewinności i przemocy.

Warto podkreślić, że „Sweet Jane” ma kilka znaczących wersji. Pierwotne wydanie na albumie Loaded zostało okrojone przez wytwórnię, która usunęła „wistful coda” – wzruszającą kodę, z fragmentem „heavenly wine and roses seem to whisper to me when you smile”. To oburzyło Reeda, ale pominięty fragment został później przywrócony w wydaniu Fully Loaded. Istniała też wcześniejsza, wolniejsza i bardziej melancholijna wersja z 1969 roku, z nieco zmienionym tekstem i strukturą. Z kolei słynna wersja z albumu koncertowego Rock 'n' Roll Animal (1974) charakteryzuje się rozbudowanym, majestatycznym intro gitarowym, autorstwa Stevena Huntera i Dicka Wagnera, choć Reed później zdystansował się od tego „gładkiego” brzmienia. Co ciekawe, Lou Reed często wskazywał wersję coveru zespołu Cowboy Junkies z 1988 roku, opartej na wolniejszej wersji z 1969 roku, jako swoją ulubioną.

Ostatecznie, „Sweet Jane” to utwór o odkrywaniu piękna i prawdy w codzienności, o przenikaniu przez fasady i odnajdywaniu empatii dla tych, którzy „grają jakąś rolę”, by przetrwać, ale robią to autentycznie. Jest to piosenka, która, podobnie jak sam Lou Reed, jest złożona, wielowymiarowa i pozostaje otwarta na osobiste odczucia słuchacza.