Interpretacja Prológ És Trialóg - Locomotiv GT

Piosenka „Prológ És Trialóg” węgierskiej grupy Locomotiv GT, wydana na albumie Loksi w 1980 roku, to wielowymiarowa refleksja nad ulotnością życia, potrzebą komunikacji i tragiczną naturą konfliktu. Tekst autorstwa Dusána Sztevánovity'ego rozpoczyna się od ponurej, lecz powszechnie akceptowanej prawdy: „Mindenki tudja, hogy ennyi az egész / Az élet, csak arasznyi repülés földtől a földig” („Wszyscy wiedzą, że to tyle, ile jest / Życie to tylko krótki lot od ziemi do ziemi”). Podkreśla to kruchość ludzkiego istnienia, które dla świata nie ma znaczenia, ale dla jednostki stanowi „jedyną, pierwszą i ostatnią misję”.

W tym kontekście pojawia się silny motyw komunikacji i połączenia. Metafora radia – „Hangolj rám, mint én is rád / A rádiónkon három hang egy hullámhosszra állt” („Nastaw się na mnie, jak ja na ciebie / Na naszym radiu trzy głosy na jednej fali stanęły”) – sugeruje możliwość nawiązania głębokiego porozumienia, mimo odległości i niewiedzy o tożsamości drugiej osoby. To pragnienie, by „słyszeć się nawzajem, i dobrze by było, gdyby oni też słyszeli”, stanowi kontrapunkt dla narastającego w tekście obrazu konfliktu.

Szybko jednak idylliczny obraz porozumienia ustępuje miejsca wojennej retoryce. Podmiot liryczny, będący pilotem – „A távolban egy pont vagyok, de célnak elég nagy / A felségjel a gépemen, s a szívemen még ép” („W oddali jestem punktem, ale celem wystarczająco dużym / Znak rozpoznawczy na mojej maszynie, i na moim sercu wciąż cały”) – znajduje się w pułapce bezlitosnej logiki walki. Rozpoznanie drugiego pilota jako „punktu” prowadzi do świadomości, że trafienie go równa się wspólnemu zniszczeniu: „Óóó, ha eltalállak, mind a kettő porrá éghet még” („Och, jeśli cię trafię, obaj możemy spłonąć w proch”). Refleksja nad „nie tak dawnym” startem i niewiedzą o istnieniu wroga, który miał stać się „bohaterem”, wzmacnia poczucie absurdalności sytuacji.

Kluczowym elementem interpretacji staje się manipulacja prawdą i pojęciem chwały. Podmiot liryczny zostaje zwerbowany do walki w imię „prawdy”, która jednak szybko okazuje się być „pułapką, samymi pomieszanymi, wykręconymi słowami” („Ez csapda, csupa összevissza kiforgatott szó”). Ironia polega na tym, że właśnie niezrozumienie tej „prawdy” czyni go dobrym żołnierzem, zdolnym do walki. Chór, który pojawia się w nawiasach, wykrzykuje slogany o „chwale” – chwale bycia lepszym, precyzyjnym w trafianiu, nieprzerwanym w ogniu, a nawet chwale „pięknej śmierci”. To gorzkie ukazanie, jak ideologie wykorzystują szlachetne wartości, by napędzać przemoc i poświęcenie. Gábor Presser skomponował muzykę do utworu, która potęguje dramatyzm tekstu.

W obliczu tej manipulacji, nawoływanie do przerwania ognia – „Ha tüzet szüntetsz, én sem lövök rád” („Jeśli przerwiesz ogień, ja też do ciebie nie strzelę”) – jest symbolicznym apelem o przełamanie spirali przemocy. Ucieczka od walki, choć grozi nadejściem „prawdy”, wydaje się być jedynym wyjściem z beznadziejnej sytuacji. Końcowe wersy utworu pogłębiają poczucie rezygnacji i niemożności osiągnięcia porozumienia: „A monológ, a dialóg, a trialóg kevés / Az ötös számú parancsolat nekünk túl nehéz” („Monolog, dialog, trialog to za mało / Piąte przykazanie jest dla nas zbyt trudne”). Sugeruje to, że nawet rozszerzona forma komunikacji – od jednostronnej (monolog) po trójstronną (trialog) – nie jest wystarczająca, aby przezwyciężyć głęboko zakorzenione konflikty i nieporozumienia. Odniesienie do „piątego przykazania” („Nie zabijaj”) podkreśla, jak fundamentalne zasady moralne stają się niemożliwe do przestrzegania w świecie zdominowanym przez wojnę i manipulację. Piosenka, mimo że powstała w realiach Węgier lat 80., pozostaje uniwersalnym komentarzem do ludzkiej kondycji w obliczu konfliktu i poszukiwania sensu w krótkim, często naznaczonym cierpieniem życiu.