Interpretacja Trzynastego - Kasia Sobczyk

„Trzynastego” w wykonaniu Kasi Sobczyk to jeden z tych utworów, które na zawsze wpisały się w kanon polskiej muzyki rozrywkowej, stając się symbolem optymizmu i bigbitowej radości lat 60. Tekst do piosenki napisał Janusz Kondratowicz, a muzykę skomponował Ryszard Poznakowski, dwaj wybitni twórcy polskiej sceny muzycznej. Piosenka ujrzała światło dzienne w 1967 roku i szybko podbiła serca słuchaczy, stając się wielkim przebojem.

Utwór zaczyna się od zuchwałego i nieco przekornego stwierdzenia, że „Trzynastego nawet w grudniu jest wiosna”. Jest to zaprzeczenie powszechnego przesądu o pechowej naturze trzynastego dnia miesiąca. Podmiot liryczny, pełen miłości i afirmacji, przekonuje, że siła uczucia potrafi odmienić postrzeganie rzeczywistości, nawet najbardziej niesprzyjające okoliczności. Każda droga staje się prosta, straty przestają się liczyć, a „kapelusze z głów poważnych zrywa wiatr”. To ostatnie zdanie, w swojej beztrosce i swobodzie, sugeruje wyzwolenie z konwenansów, sztywnych zasad i pesymizmu, które często towarzyszą dorosłemu życiu. Świat widziany jest „w różowym kolorze”, łzy nie smucą, a sny stają się piękniejsze – wszystko to za sprawą magii miłości, która unieważnia wszelkie negatywne skojarzenia z feralną datą.

W centrum tej afirmacji znajduje się adresat piosenki, który „właśnie trzynastego jesteś zły”. Podmiot liryczny zdaje sobie sprawę z jego gniewu i „tysiąca powodów”, ale stanowczo deklaruje swoje uczucia, przysięgając: „Trzynastego wiosna twoje ma imię. Trzynastego twoje myśli są przy mnie. Trzynastego nie widzę twych wad. Trzynastego piękniejszy jest świat”. To przysięga wierności i bezwarunkowej akceptacji, która wykracza poza wszelkie wady i negatywne emocje. Dzień postrzegany przez innych jako pechowy, dla zakochanej osoby staje się dniem szczególnej bliskości i piękna, podkreślając subiektywność i transformującą moc uczuć. Powtarzalność tych wersów w drugiej i trzeciej zwrotce wzmacnia przesłanie o nieugiętej naturze tej miłości i jej wpływie na postrzeganie świata.

Ciekawą historią związaną z utworem jest jego „kariera” w okresie stanu wojennego w Polsce. Piosenka, wydana w 1967 roku i uhonorowana Nagrodą Towarzystwa Przyjaciół Opola na V KFPP, stała się wielkim hitem i symbolem tamtych radosnych lat bigbitu. Jednak po 13 grudnia 1981 roku, wraz z wprowadzeniem stanu wojennego, tekst „Trzynastego” nabrał zupełnie nowego, politycznego znaczenia. Władze PRL doszukiwały się w nim „wrogości wobec ustroju”, a szczególnie niepokój wzbudził wers: „Trzynastego kapelusze z głów poważnych zrywa wiatr”. W kontekście wydarzeń grudniowych i hasła „Zima wasza – wiosna nasza!”, piosenka interpretowana była jako symbol nadziei na zmiany i sprzeciw wobec reżimu. Janusz Kondratowicz, autor słów, był wielokrotnie wzywany na przesłuchania, gdzie musiał tłumaczyć, że napisał utwór wiele lat wcześniej i „nie jest Nostradamusem”. Mimo jego wyjaśnień, piosenka trafiła „na półkę” i zniknęła z radiowej anteny, a Kondratowiczowi zakazano wyjazdu z kraju. Ta nieoczekiwana rezonans polityczny utworu podkreśla, jak sztuka może zyskać nowe znaczenia w zmieniających się okolicznościach społecznych i historycznych, nawet jeśli pierwotny zamysł twórcy był zupełnie apolityczny.

Kasia Sobczyk, właściwie Kazimiera Sawicka, była jedną z największych gwiazd polskiej sceny muzycznej lat 60. Jej kariera rozpoczęła się w 1961 roku w Koszalinie, a rozkwitła po sukcesie na Festiwalu Młodych Talentów w Szczecinie w 1963 roku i dołączeniu do zespołu Czerwono-Czarni. „Trzynastego” to obok „O mnie się nie martw”, „Nie bądź taki szybki Bill” czy „Mały Książę” jeden z jej niezapomnianych przebojów. Charakterystyczny, optymistyczny styl Kasi Sobczyk idealnie oddał beztroski, a zarazem głęboki przekaz piosenki, czyniąc ją ponadczasowym hitem. Jej interpretacja podkreślała lekkość, ale i siłę uczuć, co z pewnością przyczyniło się do tak ogromnej popularności utworu.

Ostatecznie, „Trzynastego” to piosenka o sile miłości i optymizmu, zdolnych przezwyciężyć przesądy i negatywne nastroje. To hymn na cześć tego, co piękne i dobre w życiu, niezależnie od kalendarza, czy zewnętrznych przeciwności. Jej historia, naznaczona niespodziewaną interpretacją w trudnych czasach, dowodzi, że prawdziwie wartościowe dzieła potrafią przetrwać próbę czasu i zyskać nowe wymiary, stając się częścią zbiorowej świadomości i pamięci.