Interpretacja One of us - Joan Osborne

Interpretacja utworu „One of Us” autorstwa Joan Osborne to podróż w głąb ludzkich wyobrażeń o boskości i kwestionowanie utartych dogmatów. Piosenka, wydana w 1995 roku jako debiutancki singiel Osborne z albumu Relish, szybko stała się międzynarodowym hitem, zdobywając trzy nominacje do nagrody Grammy i szczyty list przebojów w wielu krajach. Jej sukces jest tym bardziej znaczący, że oryginalnie utwór został napisany przez Erica Baziliana z zespołu The Hooters z myślą o zespole Crash Test Dummies.

Utwór rozpoczyna się od nietypowego fragmentu nagrania gospel z lat 30. XX wieku, „The Airplane Ride” Nell Hampton, co stanowi intrygujący kontrast dla późniejszych pytań. Ten wstęp, z wizją apokaliptycznego przybycia Pana „w jego niebiańskim samolocie”, natychmiast buduje napięcie i wprowadza element tradycyjnej religijności, która zaraz potem zostanie poddana głębokiej analizie.

„If God had a name, what would it be? And would you call it to His face If you were faced with Him in all His glory? What would you ask if you had just one question?” Te słowa otwierają centralną oś utworu: dociekanie o naturę Boga. Pytania te nie są cyniczne, lecz raczej wynikają z niewinnej, dziecięcej ciekawości. Joan Osborne w jednym z wywiadów zaznaczyła, że śpiewając, przyjęła rolę „bardzo niewinnej osoby, niemal jak dziecko”, które zadaje pytania, które „rozsadzają ci umysł i o których nie myślałeś, odkąd byłeś małym dzieckiem”. To zaproszenie do refleksji nad tym, jak postrzegamy Istotę Najwyższą – czy jest odległym, transcendentnym bytem, czy może kimś bliższym, a przez to bardziej zrozumiałym.

Najbardziej prowokacyjne i zapadające w pamięć wersy refrenu – „What if God was one of us? Just a slob like one of us? Just a stranger on the bus Tryin' to make His way home?” – skłaniają do wyobrażenia sobie Boga w najbardziej ludzkiej, wręcz prozaicznej formie. Eric Bazilian wyjaśnił, że używając słowa „slob” (niechluj, obibok), nie miał na myśli obrażania Boga, ale raczej podkreślenie człowieczeństwa i uniwersalności. Chodzi o to, by zastanowić się, czy rozpoznalibyśmy boskość, gdyby objawiła się w postaci kogoś niepozornego, kogo mijamy na co dzień. Ta koncepcja, bliska idei boskości immanentnej, stawia pod znakiem zapytania zewnętrzne atrybuty wiary i skupia się na wewnętrznym, osobistym doświadczeniu.

Piosenka kontynuuje to dociekanie, pytając o „twarz Boga” i o to, czy „would you want to see If seeing meant that you would have to believe In things like Heaven and in Jesus and the saints And all the prophets?” Ten fragment wnika głębiej w obawy i wątpliwości związane z wiarą. Sugeruje, że dla wielu ludzi akt wiary wiąże się z szeregiem trudnych do zaakceptowania dogmatów. Piosenka pyta, czy ludzie byliby gotowi na takie spotkanie, gdyby oznaczało to konieczność przyjęcia pełnego pakietu religijnych przekonań. Bazilian podkreślał, że dla niego utwór był „o tym, co się dzieje, gdy patrzysz na coś, co całkowicie zmienia twój światopogląd”, niezależnie od tego, czy to spotkanie z Bogiem, obcym, czy doświadczenie bliskie śmierci.

Ostatnie strofy, „Tryin' to make His way home Back up to Heaven all alone Nobody callin' on the phone 'Cept for the Pope, maybe in Rome”, dodają warstwę samotności i ironii. Wyobrażenie Boga, który jest „samotny” i którego „nikt nie dzwoni”, z wyjątkiem Papieża, w humorystyczny sposób krytykuje hierarchię kościelną i sugeruje, że konwencjonalne religijne instytucje mogą oddzielać ludzi od osobistej relacji z boskością. Jest to również nawiązanie do ludzkiej kondycji – poszukiwania drogi do domu, miejsca przynależności, co czyni Boga, gdyby był „jednym z nas”, postacią niezwykle bliską i empatyczną.

„One of Us” wywołało kontrowersje, a niektóre konserwatywne grupy religijne uznały je za bluźniercze, co skutkowało nawet groźbami śmierci i pikietami pod koncertami Osborne. Jednak inni, w tym niektórzy komentatorzy religijni, dostrzegli w nim głęboko „chrześcijańskie” przesłanie, porównując je do fragmentów Nowego Testamentu, które mówią o rozpoznawaniu Chrystusa w „najmniejszych z nas”. To pokazuje, że utwór, mimo swojej pozornie prowokacyjnej formy, skutecznie zachęca do głębokiej refleksji nad wiarą, humanizując boskość i jednocześnie podkreślając jej tajemnicę.

Piosenka, skomponowana przez Baziliana w pośpiechu, aby zaimponować dziewczynie (która później została jego żoną), stała się „hymnem pokolenia” i nadal rezonuje z słuchaczami, zmuszając ich do ponownego przemyślenia swoich własnych przekonań. To ponadczasowe przesłanie, które, jak sam Bazilian powiedział, „po prostu do niego przyszło”, sprawia, że „One of Us” pozostaje jednym z najbardziej intrygujących i ważnych popowych utworów lat 90.