Piosenka „99 Problems” Jaya-Z to ikoniczny utwór z 2004 roku, pochodzący z jego ósmej studyjnej płyty The Black Album. Choć promujący ją singiel stał się znany przede wszystkim dzięki chwytliwemu refrenowi, pod jego pozorną prostotą kryje się wielowymiarowa opowieść o wyzwaniach, z jakimi mierzy się artysta, od krytyki branżowej po rasizm systemowy. Refren „If your havin girl problems i feel bad for you son / I got 99 problems but a bitch ain't one” jest często błędnie interpretowany jako lekceważące podejście do kobiet. Sam Jay-Z wyjaśnił w swojej książce Decoded oraz w wywiadach, że słowo „bitch” ma w każdym z wersów inne znaczenie, stanowiąc rodzaj gry słów, która miała zdemaskować powierzchowne odczytywanie jego twórczości.

Korzenie refrenu sięgają piosenki Ice-T o tym samym tytule z 1993 roku. Oryginalna fraza powstała podczas rozmowy Ice-T z Brotherem Marquisem z 2 Live Crew. Pomysł na odświeżenie i zrekontekstualizowanie tego wersu podsunął Jay-Z-owi komik Chris Rock, podczas sesji z legendarnym producentem Rickiem Rubinem. O ile wersja Ice-T koncentrowała się na podbojach miłosnych, Jay-Z przekształcił go w metaforę szerszych problemów społecznych i osobistych walk.

Za produkcję utworu odpowiadał Rick Rubin, dla którego było to pierwsze hiphopowe przedsięwzięcie od wielu lat. Rubin stworzył surowe, gitarowe brzmienie, wykorzystując sample z klasyków lat 80., takich jak „The Big Beat” Billy'ego Squiera czy „Long Red” zespołu Mountain. Charakterystyczne jest również to, że Jay-Z często freestyluje swoje zwrotki, nie zapisując ich, a następnie wykonuje kilka podejść, eksperymentując z frazowaniem. Rick Rubin nalegał na minimalistyczne podejście, co zaowocowało rozpoczęciem utworu od samego wokalu a cappella.

Pierwsza zwrotka piosenki to frontalny atak na krytyków rapu i media. Jay-Z odpiera zarzuty, że jego muzyka skupia się wyłącznie na „Money Cash Hoes”, przypominając, że pochodzi z biednej dzielnicy (hood). Jego sukces to droga „from rags to ritches”, a nie brak inteligencji, jak sugerują niektórzy. Wyraża frustrację wobec magazynów rapowych, które „try and use my black ass” dla zysków z reklam, oraz radiostacji, które nie grają jego hitów, jeśli on nie bierze udziału w ich programach. Tutaj słowo „bitch” w refrenie można interpretować jako odniesienie do krytyków i branży, która stara się go wykorzystać.

Druga zwrotka jest najbardziej szczegółowa i opowiada o autentycznym incydencie z 1994 roku, kiedy Jay-Z został zatrzymany przez policję w New Jersey. W tamtym czasie przewoził kokainę w ukrytej komorze w dachu samochodu. Oficer zatrzymał go pod pretekstem (rzekome przekroczenie prędkości „doin fifty five in a fifty four” jest metaforą bezpodstawnego zatrzymania), co jasno wskazuje na profilowanie rasowe – „Cause i'm young and i'm black and my hats real low”. Jay-Z, pomimo posiadania narkotyków, demonstruje znajomość swoich praw, odmawiając przeszukania bez nakazu sądowego: „I ain't steppin out of shit all my papers legit / „Do you mind if i look round the car a little bit?” / Well my glove compartment is locked so is the trunk and the back / And i know my rights so you gon' need a warrent for that”. Wspomina, że policjant zagroził sprowadzeniem psów K-9, co jest kluczowe dla drugiego znaczenia słowa „bitch” w refrenie, odnoszącego się do psów policyjnych. Ostatecznie psy nie pojawiły się na czas, a Jay-Z został zwolniony. Ten fragment tekstu stał się przedmiotem analiz w kontekście prawa, ukazując kruchość i złożoność interakcji z organami ścigania.

Trzecia zwrotka porusza kwestie konfliktów z innymi ludźmi, którzy próbują sprowokować artystę. „Bitch” w tym kontekście to „a pussy havin no God Damn sense” – osoba, która jest głośna i irytująca, ale tchórzliwa, „wouldn't bust a grape in a fruit fight”. Jay-Z opisuje tu ryzyko wplątania się w bójki, które mogłyby doprowadzić do aresztowania i ponownego wejścia w system sądowniczy. Sugeruje, że nawet drobne starcia mogą mieć poważne konsekwencje, szczególnie dla czarnoskórej osoby, prowadząc do wysokiej kaucji i problemów prawnych. Podkreśla to świadomość pułapek, które stawia świat zewnętrzny i determinację, by unikać niepotrzebnych problemów, koncentrując się na tym, co naprawdę ważne.

Piosenka zyskała ogromne uznanie krytyków, trafiając na liczne listy najlepszych utworów dekady. Teledysk zdobył nagrody m.in. MTV Video Music Awards za najlepszy klip rapowy. Co ciekawe, Jay-Z kilkukrotnie zmieniał tekst refrenu podczas występów, dostosowując go do kontekstu politycznego, np. „I got 99 problems but a Bush ain't one” na balu inauguracyjnym Baracka Obamy. „99 Problems” to nie tylko autobiograficzna opowieść Jaya-Z, ale także szersza narracja o zmaganiach Afroamerykanów z rasizmem, stereotypami i systemem sprawiedliwości. To manifest siły, inteligencji i wytrwałości w obliczu niezliczonych przeszkód, z których żadna nie dotyczy błahostek.