Interpretacja Córka poety - Jacek Zwoźniak

Jacek Zwoźniak w swojej poruszającej i ironicznej piosence "Córka poety" kreśli gorzki obraz artysty, który, choć zdolny do tworzenia pięknych wierszy, jawi się jako nieodpowiedzialny i egoistyczny człowiek, niegotowy na trudy ojcostwa. Utwór ten, z pozoru zabawny, kryje w sobie głęboki pesymizm i stanowi swoistą anty-kołysankę, w której podmiot liryczny, sam poeta, odradza swojej przyszłej córce przyjście na świat.

Początkowe strofy przedstawiają stereotypowy, nieco bohemistyczny wizerunek poety: ma swoje pióro, stół, książki, ale też skłonność do alkoholu ("We czwartek wypije pół / No, a w piątek jest niewyspany"). To życie naznaczone jest twórczym zgiełkiem, ale i chaosem, gdzie muzą staje się kobieta, łatwo ulegająca czarowi słów. Poeta z nonszalancją opisuje, jak „zbałamuci” przyszłą matkę swojej córki, wykorzystując swój talent do uwodzenia: "Gdy tata przeczyta jej wiersz / I gdy zrobi się już amoroso / Kobieta, puch marny - chcesz, bierz / I w końcu mu "Tak!" powie prozą". Ta cyniczna wizja relacji damsko-męskich od razu ustawia ton dla całej narracji.

Zwoźniak w mistrzowski sposób buduje kontrast między idealistycznym wizerunkiem poety a brutalną rzeczywistością życia, które mógłby zaoferować swojej córce. Ojciec tłumaczy, że "poetą się trzeba urodzić", że jego świat to "kobieta, wino i śpiew", a prawdziwi poeci "nie są ludzie obleśni", potrafiąc żyć "bez chleba". Jednak te górnolotne zapewnienia szybko zderzają się z obrazem zaniedbania i braku miłości. W jednym z kluczowych momentów piosenki, poeta wyznaje: "Gdy nocą zapłaczesz, bo chcesz / Nie otuli Cię tata pierzynką / Powie tylko, że on to jest wieszcz / A ty bachor przeklęty, dziewczynko". Słowo "bachor" uderza swoją dosadnością i okrucieństwem, doskonale oddając egoizm artysty, dla którego dziecko staje się jedynie przeszkodą w jego "wieszczych" dążeniach. W rozmowie z Leszkiem Czajką, Zwoźniak wspominał, że utwór jest przemyśleniem i refleksją nad pewnym modelem życia, które niekoniecznie musi być dobre dla kogoś innego, zwłaszcza dla dziecka. Podkreślał, że to zderzenie idealistycznej wizji twórcy z prozą życia jest osią tekstu.

Dalsze strofy utwierdzają w przekonaniu, że życie u boku takiego ojca byłoby pasmem rozczarowań: "zobaczy, że nudna Twa chata / Że smutno, że głodno, że kurz". Ojciec nie kupi lizaka, a co gorsza, obarczy dziecko winą za swoje niespełnione oczekiwania: "Powie tylko - Sylwio, no, cóż / Tyś nie taka być miała, nie taka". Pojawienie się imienia Sylwia w tej strofie może być odniesieniem do konkretnej postaci lub archetypu, choć Zwoźniak nie wskazywał jednoznacznie na inspiracje personalne, często komentował, że jego teksty są obserwacją otaczającej rzeczywistości.

Piosenka osiąga swój szczyt ironii i tragizmu w ostatnich wersach, gdzie poeta "nie chce" dla córki losu "kochanej Urszulki" w "tatowej poezji grajdołku". Jest to wyraźne nawiązanie do "Trenów" Jana Kochanowskiego, w których poeta opłakuje śmierć swojej córeczki Urszuli. W przypadku Zwoźniaka, odwołanie to staje się inwersją: nie ma tu żałoby, lecz prewencyjne odrzucenie, świadome odcięcie się od ojcowskiej miłości i odpowiedzialności. Poeta woli, by córka "została tam w gronie aniołków", byle tylko nie zakłócała jego artystycznego, beztroskiego (choć też biednego) życia. Ta sprzeczność między pięknem poezji a prozą życia, między wizją a rzeczywistością, jest osią całej interpretacji. Zwoźniak, znany z autoironicznego spojrzenia na świat artystyczny, celowo demaskuje mit natchnionego, ale nieodpowiedzialnego twórcy. "Córka poety" to zatem nie tylko opowieść o konkretnym artyście, ale uniwersalna refleksja nad ceną, jaką płacą bliscy za wolność i egoizm twórcy.