Interpretacja Jambalaya - Hank Williams

„Jambalaya (On the Bayou)” to jeden z najbardziej rozpoznawalnych i uwielbianych utworów Hanka Williamsa, stanowiący barwną odę do życia w delcie Missisipi, przesiąkniętą duchem kultury Cajun. Wydana w lipcu 1952 roku piosenka szybko podbiła listy przebojów country w USA, utrzymując się na szczycie przez 14 niekolejnych tygodni, a także weszła do Top 20 na listach pop. Stała się ósmym milionowym singlem Williamsa i jego najczęściej nagrywanym utworem.

Tekst piosenki maluje żywiołowy obraz beztroskiej ucieczki w serce Luizjany. Narrator, żegnając się z „Joe”, oświadcza: „Me gotta go pole the pirogue down the bayou” – co oznacza, że musi popłynąć pirogiem (płaskodenną łodzią napędzaną długim drągiem) w dół zatoki. Celem tej podróży jest spotkanie z ukochaną Yvonne, nazywaną czule „My Yvonne, the sweetest one” oraz „machez amio”, czyli zniekształconym przez angielszczyznę „ma chère amie” – „moja droga przyjaciółka” lub „moja dziewczyna” w języku Cajun French. Cała piosenka emanuje radosnym oczekiwaniem na wspólną zabawę: „Son of a gun, we'll have big fun on the bayou”.

Sednem tej radosnej opowieści jest refren, będący kulinarną celebracją tradycyjnej kuchni Cajun i kreolskiej. „Jambalaya, and a-crawfish pie and a-fillet gumbo” to trzy ikoniczne dania, które czekają na biesiadników. Jambalaya to bogata potrawa z ryżu, przypominająca hiszpańską paellę, z różnorodnymi składnikami takimi jak krewetki, kiełbasa, kurczak. „Crawfish pie” to paszteciki z mięsa raków, a „fillet gumbo” to rodzaj gulaszu lub zupy, będącej połączeniem francuskich, hiszpańskich, indiańskich i afrykańskich tradycji kulinarnych. Do tego dochodzi „pick guitar, fill fruit jar and be gay-oh” – gra na gitarze i „owocowy słoik”, który, jak się przypuszcza, najprawdopodobniej zawiera domowej roboty alkohol, potocznie nazywany bimbem, tradycyjnie spożywanym z takich naczyń na Południu.

Piosenka odzwierciedla także życie społeczne społeczności Cajun. Wzmianka „Thibodeaux to Fontainbleau, the place is buzzin' / Kinfolk come to see Yvonne by the dozen” wskazuje na popularne nazwiska i miejsca w Luizjanie oraz na to, jak ważnym elementem kultury są rodzinne spotkania, gdzie krewni zjeżdżają się tłumnie. Całość dopełnia obraz ludzi „Dress in style, and go hog wild”, czyli ubierających się elegancko i bawiących się na całego.

Geneza „Jambalaya” jest fascynująca. Hank Williams zaczął pisać piosenkę, słuchając rozmów Cajuns o jedzeniu podczas podróży autobusem Hadacol Caravan. Melodia utworu oparta jest na tradycyjnej piosence Cajun „Grand Texas” z 1948 roku autorstwa Fiddlera Chucka Guillory’ego & The Rhythm Boys, choć niektórzy historycy muzyki doszukują się jej korzeni nawet w nagraniu „Le Garcon Negligent” z 1929 roku zespołu Guidry Brothers. Co ciekawe, oryginalny tekst „Grand Texas” opowiadał o utraconej miłości, która wyjechała do „Wielkiego Teksasu”, natomiast Williams przekształcił tę melodię w pieśń o radości życia i biesiadzie.

Istnieją również pewne kontrowersje dotyczące autorstwa tekstu. Niektóre źródła, w tym AllMusic, sugerują, że piosenkę napisał wspólnie z Williamsem Moon Mullican, lecz Williams został jedynym autorem w napisach, a Mullican otrzymywał tajne tantiemy. Biograf Williamsa, Colin Escott, spekuluje, że wydawca muzyczny Williamsa, Fred Rose, potajemnie płacił Mullicanowi, aby nie musieć dzielić się prawami wydawniczymi z wytwórnią King Records, do której należał Mullican. Papa Cairo, autor „Big Texas” (angielskiej wersji „Grand Texas”), również twierdził, że Williams ukradł piosenkę.

Niezależnie od źródeł inspiracji, „Jambalaya” stała się ponadczasowym klasykiem. W 2002 roku oryginalne nagranie Hanka Williamsa z 1952 roku zostało włączone do Grammy Hall of Fame. Jej niezwykła popularność zaowocowała setkami coverów w wykonaniu artystów z różnych gatunków muzycznych. Nagrywali ją m.in. Fats Domino, Brenda Lee, Jerry Lee Lewis, Emmylou Harris, Creedence Clearwater Revival, The Carpenters (ich wersja była międzynarodowym hitem), a nawet Elvis Presley, który wykonał ją na żywo tylko raz w swojej karierze. Piosenka doczekała się także tłumaczeń na wiele języków, w tym polski, chiński, niemiecki i francuski. Williams napisał nawet sequel z perspektywy Yvonne, zatytułowany „I'm Yvonne (Of the Bayou)”, nagrany przez Goldie Hill.

Utwór ten to znacznie więcej niż tylko piosenka – to muzyczne okno na kulturę Cajun, jej smakowite jedzenie, muzykę i prostą radość życia. Dzięki swojej chwytliwej melodii i egzotycznym, lecz przystępnym lirycznie odniesieniom, „Jambalaya” niezmiennie przenosi słuchaczy do serca Luizjany, świętując jej niepowtarzalny urok.