Interpretacja Peer Gynt's homecoming - Edvard Grieg

Edvard Grieg's "Peer Gynt's Homecoming" (pełna nazwa: "Peer Gynt, Suita nr 2, Op. 55: IV. Powrót Peer Gynta") to jeden z najbardziej sugestywnych i dramatycznych fragmentów muzyki scenicznej, którą norweski kompozytor stworzył do sztuki Henrika Ibsena. Utwór ten, będący częścią drugiej suity orkiestrowej, pierwotnie służył jako preludium do aktu V dramatu Ibsena, zatytułowany "Burzliwy wieczór na morzu". Nie ma do niego tekstu piosenki, ponieważ jest to dzieło instrumentalne, które ma za zadanie ilustrować burzliwy powrót tytułowego bohatera do ojczyzny.

Geneza tej muzyki jest fascynująca. W 1874 roku Henrik Ibsen zwrócił się do Grieg, aby skomponował muzykę do jego dramatu wierszowanego "Peer Gynt", napisanego w 1867 roku. Grieg początkowo niechętnie się zgodził, uważając temat za "strasznie nieporęczny" i "najbardziej niemuzykalny ze wszystkich". Pisał do przyjaciela: "„Peer Gynt” posuwa się powoli i nie ma możliwości, by skończyć go do jesieni. To strasznie trudny temat”. Mimo tych początkowych obaw, kompozytor włożył w pracę całe serce, o czym świadczą słowa jego żony, Niny Grieg: "Im bardziej nasiąkał umysłem potężnym poematem, tym wyraźniej widział, że jest właściwym człowiekiem do dzieła o tak magicznym charakterze i tak przesiąkniętego duchem norweskim". Premiera z muzyką Griega w 1876 roku w Christianii (obecnie Oslo) okazała się wielkim sukcesem, choć sam Grieg nie był na niej obecny. Z czasem kompozytor dostrzegł siłę swojej muzyki i stworzył z niej dwie suity orkiestrowe, które stały się jednymi z jego najbardziej znanych dzieł.

"Peer Gynt's Homecoming" muzycznie oddaje desperacką podróż Peer Gynta przez wzburzone morze. Utwór jest pełen gwałtowności i energii, doskonale oddając stres i wewnętrzne zamieszanie bohatera powracającego do Norwegii po latach pełnych przygód i unikania odpowiedzialności. Grieg wykorzystuje szeroki zakres stylów i efektów orkiestrowych, aby dopasować się do różnorodności podróży protagonisty. Słuchacze mogą niemal poczuć wzburzone fale i wiatr, gdy smyczki wirują w tle, a instrumenty dęte drewniane walczą z dętymi blaszanymi, symbolizując wewnętrzną walkę Peer Gynta.

W kontekście dramatu Ibsena, ten fragment muzyczny towarzyszy V aktowi, w którym stary już Peer Gynt wraca do Norwegii i zostaje rozbity na brzegu. To moment refleksji nad jego źle przeżytym życiem, nad drogami, których nie obrał, i konsekwencjami jego wyborów. Jak opisuje Ibsen, Peer Gynt spotyka Guzikarza, który informuje go, że zostanie przetopiony, ponieważ nie był ani wystarczająco dobry, ani wystarczająco zły, aby pójść do nieba czy piekła – po prostu „nie był sobą”. W tej scenie Peer słyszy także głos swojej zmarłej matki i „rozmawia” ze Śmiercią.

Grieg, tworząc ten utwór, chciał, aby dynamika była przesadzona, a muzyka "Peer Gynt's Homecoming" rzeczywiście jest pełna szczegółów i kolorów, chromatycznych linii i akcentów. Tuba w tym utworze często interpretowana jest jako syrena mgłowa lub gwizdek parowca, dodając dramatyzmu scenie. Po burzliwym powrocie, Peer Gynt, zrozpaczony, dociera do chaty Solveig – kobiety, którą kochał i wielokrotnie porzucał. Ona pociesza go kołysanką, co prowadzi do ostatniego utworu suity, "Pieśni Solveig", symbolizującej jej odkupieńcze oddanie.

Utwór "Peer Gynt's Homecoming" w mistrzowski sposób oddaje poczucie straconego czasu, żalu i ostatecznego zmierzenia się z własną tożsamością. Muzyka Griega, choć skomponowana jako "muzyka incydentalna" dla spektaklu teatralnego, zyskała niezależne życie i stała się ikoną muzyki klasycznej, dowodząc geniuszu kompozytora w malowaniu dźwiękiem skomplikowanych emocji i epickich narracji. Widać w niej głębokie zakorzenienie Griega w norweskiej kulturze ludowej, które połączył z romantycznym liryzmem, tworząc dzieło, które nadal fascynuje swoją innowacyjnością i siłą wyrazu.