Interpretacja Modna piosenka - Chór Eryana

Piosenka „Modna piosenka” w wykonaniu Chóru Eryana to utwór przesiąknięty melancholią i refleksją nad ulotnością sławy oraz ogólną zmiennością ludzkich upodobań. Powstała w 1933 roku i została skomponowana przez Jana Ernsta, założyciela i kierownika artystycznego chóru, natomiast słowa napisał Emanuel Schlechter. Sam Chór Eryana był znaczącym polskim męskim zespołem wokalnym, założonym w 1930 roku we Lwowie, który w okresie przedwojennym cieszył się dużą popularnością, występując w audycjach radiowych, w tym w słynnej „Wesołej Lwowskiej Fali”, i dając liczne koncerty. Utwór ten, zaliczany do gatunku tanga, doskonale oddaje nastrój typowy dla tego stylu muzycznego, często nasyconego tęsknotą i smutkiem.

Pierwsze dwie zwrotki malują obraz artysty – kompozytora – który w samotności, „wysoko, na poddaszu, siedzi ktoś przy fortepianie” [tekst piosenki]. Wsłuchany w miejskie „dziwne gwary”, przepełniony „tęsknotą” i „kochaniem”, tworzy nową piosenkę „wpatrzony w blask księżyca” [tekst piosenki]. To poetycki opis procesu twórczego, w którym głębokie emocje – miłość i nostalgia – stanowią paliwo dla natchnienia. Słowa „stworzoną tylko dla niej” podkreślają intymny, osobisty wymiar tego dzieła, które jest jak „świeży cudny kwiat”, symbolizujący kruchość i piękno. Akt „ostatni raz przegrywa na swoim fortepianie” i „z cichą łzą piosenkę swą rzuca na świat” wyraża pewną rezygnację, być może świadomość oddania cząstki siebie w ręce publiczności, z którą wiąże się niepewny los utworu. Jest w tym zarówno nadzieja, jak i nuta żalu, świadomość utraty czegoś osobistego na rzecz powszechnego obiegu.

Refren utworu, będący jego osią tematyczną, uderza z gorzką prawdą: „Modna piosenka staje się słynna / Lecz żyje krótko, choć tyle serca w niej / Żyje tak długo, dopóki inna / Piosenka modna nie zastąpi jej” [tekst piosenki]. To bezpośredni komentarz do mechanizmów kultury popularnej, w której dzieła, choćby powstały z największego zapału i zaangażowania, są szybko konsumowane i zastępowane przez nowsze trendy. W tym fragmencie ukryta jest krytyka powierzchowności i efemeryczności sławy, która nie honoruje wysiłku twórcy.

Kolejne zwrotki rozszerzają tę refleksję na uniwersalną skalę. „Już tak jest na tym świecie, że to, co dziś jest cudne / Co ludziom się podoba i czem się zachwycają / To samo, po tygodniu, jest dla nich stare, nudne / Co wczoraj było piękne, to dzisiaj odrzucają” [tekst piosenki]. Ten gorzki osąd dotyczy nie tylko muzyki, ale wszelkich form rozrywki, mody czy nawet idei. Podkreśla on zjawisko szybkiego nasycenia i poszukiwania nowości, co prowadzi do nieustannego odrzucania tego, co jeszcze niedawno było obiektem zachwytu. Z perspektywy dzisiejszych czasów, naznaczonych błyskawicznym przepływem informacji i dominacją internetowych trendów, tekst ten wydaje się niezwykle aktualny i profetyczny.

Ostatnia zwrotka wraca do losu piosenki, która „dziś chwyta ją ulica / Zanosi do miasteczek, do wiosek i do chat” [tekst piosenki]. To obraz szybkiego rozprzestrzeniania się utworu, jego wszechobecności w przestrzeni publicznej. Jednak i tutaj triumf jest krótkotrwały: „Przez parę dni jest modna i świat się nią zachwyca / Lecz nagle dosyć, po piosence tej już ginie ślad” [tekst piosenki]. Koniec utworu jest brutalnie dosłowny – piosenka, mimo że powstała z serca, znika bezpowrotnie, ustępując miejsca kolejnym, tak samo skazanym na zapomnienie.

Warto wspomnieć, że autor tekstu, Emanuel Schlechter, był postacią niezwykle płodną i ważną dla polskiej kultury dwudziestolecia międzywojennego, odpowiedzialną za wiele szlagierów i tekstów filmowych. Niektóre komentarze na temat tekstu „Modnej piosenki” sugerują, że jego styl pisania mógł być odbierany jako „naiwny” lub sprawiający wrażenie, „jakby słabo znał język polski, ale bardzo chce”. Choć to subiektywna ocena, może ona dodawać warstwę autentyczności do prostego, ale głęboko poruszającego przekazu utworu, który celowo unikał zawiłych metafor na rzecz bezpośredniej komunikacji z odbiorcą.

„Modna piosenka” to zatem nie tylko opowieść o konkretnym utworze, ale uniwersalna przypowieść o dylematach twórcy w obliczu kapryśnego gustu publiczności oraz o nieuchronnym przemijaniu wszystkiego, co modne i popularne. Jest to hymn na cześć głębi twórczości, a jednocześnie elegia dla jej ulotnych owoców, przesycona melancholią typową dla tanga, która pozostaje aktualna przez dziesięciolecia.