Utwór „Luter” autorstwa polskiego zespołu punkrockowego Bunkier, znanego z bezkompromisowego podejścia do problemów społecznych i politycznych, stanowi poruszającą i wielowymiarową krytykę fanatyzmu, hipokryzji oraz usprawiedliwiania przemocy w imię wyższych idei. Zespół Bunkier, założony na początku lat 90. w Wodzisławiu Śląskim, od lat konsekwentnie mierzy się z tematami takimi jak antyfaszyzm, walka z narkotykami czy promowanie świadomości i alternatywnego stylu życia, co znajduje odzwierciedlenie w ich dyskografii, obejmującej albumy takie jak „Naziści Wypierdalać” czy „Istota Człowieczeństwa”. Piosenka „Luter” pochodzi z ich najnowszej płyty „Niebezpiecznie jest jeść” wydanej w 2024 roku.

Centralnym punktem utworu jest bezpośredni zwrot do „Lutra”. Choć nie jest on wprost identyfikowany, historyczna postać Marcina Lutra, symbolu reformacji i przełomowych zmian religijnych, służy tu prawdopodobnie jako archetypiczny adresat, postać, która w przeszłości również mierzyła się z dogmatami i wzywała do przemyślenia status quo. W tym kontekście, podmiot liryczny dzieli się z nim „snem”, który jest w rzeczywistości drastyczną wizją świata.

Sen ten to opowieść o okrucieństwie: „Oni przeszli na drugą stronę rzeki, Zabijali, gwałcili w ten dzień, Najpierw jeden, potem drugi i trzeci”. Obraz ten jest potężnym metaforą przekroczenia moralnej granicy, aktu inwazji, zarówno fizycznej, jak i etycznej. Słowa „przeszli na drugą stronę rzeki” mogą symbolizować wkroczenie na terytorium wroga, ale także wejście w stan barbarzyństwa, w którym zacierają się podstawowe zasady człowieczeństwa. Akt zabijania i gwałcenia, powtarzany przez „jednego, potem drugiego i trzeciego”, podkreśla skalę i systemowość przemocy, sugerując zbiorowy udział i zorganizowany charakter tych działań.

Najbardziej wstrząsający jest motyw religijnego lub ideologicznego usprawiedliwienia tych bestialstw. „Powiedzieli, że tak robić trzeba, Że ojczyzna czerwienią tej krwi Zapewni im drogi do nieba”. Te wersy uderzają w samo serce fanatyzmu, ukazując, jak w imię patriotyzmu czy wiary (tutaj „ojczyzna” i „niebo” stają się zamiennikami), ludobójstwo i okrucieństwo są nie tylko tolerowane, ale wręcz postrzegane jako droga do zbawienia lub nagrody. Powtórzenie frazy „Zapewni im drogi do nieba” wzmacnia ironię i oburzenie, uwypuklając absurd i zbrodniczość takiej logiki. Bunkier, jako zespół walczący z hipokryzją, celuje tu w mechanizmy propagandowe, które zniekształcają moralność i wykorzystują głęboko zakorzenione wartości do legitymizacji przemocy.

Kolejna część snu wprowadza scenę domową, która zdaje się odzwierciedlać szerszy problem indoktrynacji i przemocy: „Ojciec z synem je obiad przy stole, Mówi żryj, bo jak nie, To jak ci za to pieca wpierdolę!”. Ta brutalna scena ukazuje, jak agresja i wymuszanie posłuszeństwa mogą być przenoszone na poziom relacji międzyludzkich, nawet w obrębie rodziny. Groźba fizycznej kary za odmowę jedzenia jest tu symbolicznym odzwierciedleniem przymusu myślenia i działania w określony sposób, bez względu na wolę czy sumienie jednostki. To mikro-obraz tego, jak toksyczne ideologie mogą być wpajane od najmłodszych lat, niszcząc autonomię i zdolność do sprzeciwu.

Zakończenie utworu uderza w hipokryzję współczesnego świata: „Hipokryzja nienawiść czy fałsz, Wasze czołgi i kwiaty w kościele”. To mocne zestawienie symboli – brutalności i wojny („czołgi”) z symbolami pokoju i wiary („kwiaty w kościele”) – doskonale oddaje dwulicowość, którą Bunkier wielokrotnie krytykował w swojej twórczości. Zespół, grający dynamicznego punka z elementami cięższego brzmienia, używa tej muzycznej surowości do podkreślenia ostrości przesłania. „Czołgi i kwiaty w kościele” to obraz świata, w którym agresywne działania militarne czy polityczne idą w parze z religijną retoryką i zewnętrznymi przejawami pobożności, tworząc fasadę moralności dla nienawiści i fałszu. To gorzka refleksja nad społeczeństwem, które potrafi łączyć skrajne sprzeczności, ukrywając swoje prawdziwe intencje za pozorami dobra i świętości.

„Luter” to wokalny manifest Bunkra przeciwko zaślepieniu ideologicznemu, które prowadzi do zbrodni, oraz przeciwko moralnej dwuznaczności, która pozwala na jej usprawiedliwianie. To piosenka, która zmusza do refleksji nad ceną, jaką płacimy za bierność i brak krytycznego myślenia w obliczu szerzącej się nienawiści i fałszu.