Interpretacja Rasputin - Boney M.

Utwór "Rasputin" niemieckiego zespołu popowo-eurodiscowego Boney M., wydany 28 sierpnia 1978 roku jako drugi singiel z ich trzeciego albumu "Nightflight to Venus", jest porywającą opowieścią o jednej z najbardziej enigmatycznych postaci w historii Rosji – Grigoriju Rasputinie. Tekst, napisany przez twórcę zespołu, Franka Fariana, wspólnie z Georgem Reyamem i Fredem Jayem, maluje obraz mistyka, uzdrowiciela, playboya i politycznego manipulatora.

Piosenka rozpoczyna się od portretu Rasputina jako "big and strong, in his eyes a flaming glow" (dużego i silnego, z płonącym blaskiem w oczach), co koresponduje z historycznymi opisami jego imponującej postury i hipnotyzującego spojrzenia. Wskazuje na dwoisty odbiór jego osoby: budził "terror i strach" u większości ludzi, lecz dla "dziewczyn z Moskwy" był "cudownym chłopcem". Sugeruje to jego charyzmę i reputację uwodziciela, choć prawdziwy zakres jego romansów, zwłaszcza z arystokratkami, pozostaje przedmiotem historycznych debat. Rasputin, choć nie był oficjalnie wyświęconym kapłanem, posiadał głęboką wiedzę biblijną i charyzmatyczny styl nauczania, który piosenka ujmuje słowami: "He could preach the Bible like a preacher, Full of ecstasy and fire" (Potrafił głosić Biblię jak kaznodzieja, Pełen ekstazy i ognia). Jednakże równocześnie przedstawiany jest jako "rodzaj nauczyciela", którego "pragnęły kobiety".

Refren – "Ra Ra Rasputin, Lover of the Russian queen, There was a cat that really was gone, Ra Ra Rasputin, Russia's greatest love machine" (Ra Ra Rasputin, kochanek rosyjskiej królowej, Był to gość, który naprawdę odleciał, Ra Ra Rasputin, największa rosyjska maszyna miłości) – to najbardziej kontrowersyjny, a zarazem najbardziej ikoniczny element utworu. Historycy zgodnie podkreślają, że nie ma dowodów na to, by Rasputin był kochankiem carycy Aleksandry Fiodorowny (którą piosenka nazywa "rosyjską królową" – w rzeczywistości była cesarzową). Ich relacja, choć niezwykle bliska, opierała się na wierze carycy w jego uzdrowicielskie zdolności, które miały pomóc jej cierpiącemu na hemofilię synowi, carewiczowi Aleksemu. To właśnie jego domniemane moce uzdrawiania umocniły pozycję Rasputina na dworze.

Piosenka trafnie oddaje jego wzrastający wpływ polityczny: "He ruled the Russian land and never mind the tsar, But the kasachok he danced really wunderbar, In all affairs of state he was the man to please" (Rządził rosyjską ziemią, nie zważając na cara, A kozaczka tańczył naprawdę cudownie, We wszystkich sprawach państwowych to on był człowiekiem, którego należało zadowolić). Choć faktyczny wpływ Rasputina na decyzje państwowe był historycznie uznawany za "relatywnie znikomy", to jednak jego współcześni rywale twierdzili, że przyćmiewał on nawet cara.

Kluczowym elementem narracji jest opis zamachu na życie Rasputina. Piosenka mówi, że "Then one night some men of higher standing, Set a trap" (Pewnej nocy jacyś ludzie wyższej rangi, Zastawili pułapkę). Faktycznie, spisek zawiązali arystokraci, w tym książę Feliks Jusupow. Utwór barwnie opowiada o próbie otrucia winem: "They put some poison into his wine, Ra Ra Rasputin, Russia's greatest love machine, He drank it all and he said I feel fine" (Wlali trochę trucizny do jego wina, Ra Ra Rasputin, największa rosyjska maszyna miłości, Wypił to wszystko i powiedział, że czuje się świetnie). Ta scena nawiązuje do popularnej, choć nieco zmodyfikowanej w piosence, wersji wydarzeń, według której Rasputin miał cudownie przeżyć podanie cyjanku. Ostatecznie, zgodnie z tekstem, spiskowcy "didn't quit, they wanted his head, Ra Ra Rasputin, Russia's greatest love machine, And so they shot him till he was dead" (nie odpuścili, chcieli jego głowy, Ra Ra Rasputin, największa rosyjska maszyna miłości, I tak go strzelali, aż zginął). W rzeczywistości jego śmierć była znacznie bardziej brutalna i złożona – po postrzeleniu został pobity, a jego ciało wrzucono do zamarzniętej rzeki Newy.

Interesującym faktem jest to, że męskie wokale w studyjnych nagraniach Boney M., w tym w "Rasputinie", wykonywał sam producent Frank Farian, a Bobby Farrell, charyzmatyczny frontman zespołu, jedynie mimował na scenie. To praktyka, którą Farian powtórzył później, co doprowadziło do skandalu z Milli Vanilli. Piosenka stała się hitem na listach przebojów w wielu krajach, a jej charakterystyczny, taneczny rytm został wzbogacony o dźwięki bałałajki. Zbieg okoliczności związany z utworem jest uderzający: Bobby Farrell zmarł 30 grudnia 2010 roku w Petersburgu, dokładnie w tym samym mieście i tego samego dnia, co Grigori Rasputin w 1916 roku. Ponad czterdzieści lat po premierze, utwór "Rasputin" przeżył renesans popularności w 2021 roku dzięki wirusowemu wyzwaniu #Rasputindancechallenge na TikToku, wywodzącemu się z gry wideo Just Dance 2. Utwór, choć nie jest piosenką rosyjską, a zachodnim produktem popkultury, doskonale uchwycił esencję i legendę Rasputina, łącząc fakty z mitami, tworząc tym samym zabawną i pouczającą opowieść o fascynującej postaci historycznej.