Interpretacja Rehab - Amy Winehouse

Piosenka „Rehab” Amy Winehouse, singiel z jej legendarnego albumu Back to Black (2006), jest nie tylko chwytliwym utworem soul-jazzowym, ale przede wszystkim niezwykle osobistym i tragicznym zapisem fragmentu życia artystki. Słowa, które wyśpiewuje Amy – „They tried to make me go to rehab but I said 'no, no, no'” – nie są artystyczną fikcją, lecz odzwierciedleniem jej prawdziwej odmowy podjęcia leczenia odwykowego, kiedy menedżerowie i rodzina namawiali ją do pójścia na terapię z powodu problemów z alkoholem.

Historia powstania utworu jest równie autentyczna, co bolesna. Mark Ronson, producent albumu, wspomina, jak w Nowym Jorku Amy opowiadała mu o tym, że bliscy chcieli wysłać ją na odwyk, a ona odparła: „No, no, no”. Ronson, słysząc tę frazę, natychmiast rozpoznał jej potencjał piosenkowy, uznając ją za chwytliwą melodię, którą Amy spontanicznie zaintonowała. Winehouse napisała tekst do utworu w zaledwie trzy godziny.

Centralnym punktem utworu jest deklaracja niezależności i odrzucenie zewnętrznej pomocy. Amy twierdzi, że „I ain't got the time” (nie ma czasu) na siedemdziesiąt dni (lub dziesięć tygodni) spędzonych w placówce. To nie tylko pragmatyczny argument, ale wyraz głębokiego przekonania, że sama wie, co dla niej najlepsze, lub co najmniej, że inni nie mają dla niej prawdziwych rozwiązań. W tym kontekście pojawia się kontrowersyjna rola ojca Amy, Mitcha Winehouse’a. W piosence słyszymy: „if my daddy thinks I'm fine” (jeśli mój tatuś uważa, że wszystko ze mną w porządku). Mitch faktycznie początkowo zgadzał się z córką, że nie potrzebuje ona odwyku, sądząc, że jej problemy wynikały z nieszczęśliwej miłości, a nie z alkoholizmu. Później sprostował, że miał na myśli konkretny moment w 2005 roku, a nie jej późniejsze zmagania. Jego stanowisko stało się zarzewiem krytyki po tragicznej śmierci artystki.

Amy odrzuca profesjonalną pomoc, preferując „at home with Ray” i twierdząc, że „there's nothing you can teach me that I can't learn from Mr Hathaway” (niczego nie mogą mnie nauczyć, czego nie nauczyłabym się od pana Hathawaya). „Ray” to oczywiście legendarny Ray Charles, a „Mr. Hathaway” to Donny Hathaway, wybitny muzyk soulowy i jazzowy. Dla Amy muzyka tych artystów stanowiła źródło pocieszenia i nauki, cenniejsze niż jakakolwiek terapia. W tym fragmencie pojawia się jednak tragiczna ironia – Donny Hathaway cierpiał na ciężką depresję i popełnił samobójstwo w wieku 33 lat. To dodaje gorzkiego posmaku do słów Amy, która sama odeszła w wieku 27 lat.

Mimo tej brawury i jawnego buntu, tekst piosenki ukazuje również głębszą wrażliwość i samotność. Linie takie jak „I'm gonna, I'm gonna lose my baby / so I always keep a bottle near” (stracę, stracę mojego ukochanego, więc zawsze mam butelkę w pobliżu) oraz „I don't ever wanna drink again / I just ooh I just need a friend” (nigdy więcej nie chcę pić / po prostu, och, po prostu potrzebuję przyjaciela) odsłaniają jej zmagania z rozpaczą i pragnienie bliskości. Artystka w rozmowach sugerowała, że jej picie było objawem głębokiej depresji, a nie typowego alkoholizmu. Również fraza „Yes I've been black but when I come back you'll know know know” odnosi się do epizodów depresyjnych czy „czarnych dni”, a nie do koloru skóry.

„Rehab” stało się międzynarodowym sukcesem komercyjnym i krytycznym, osiągając top 10 w Wielkiej Brytanii i USA. Utwór zdobył trzy nagrody Grammy w 2008 roku, w tym za Nagranie Roku, Piosenkę Roku i Najlepsze Żeńskie Popowe Wykonanie Wokalne. Magazyn Time nazwał „Rehab” najlepszą piosenką 2007 roku. Jednak to, co początkowo było postrzegane jako bezczelny i zabawny hymn, z czasem nabrało tragicznego wydźwięku. Ironia polega na tym, że utwór o odmowie pójścia na odwyk stał się jej „wizytówką”, a Amy Winehouse zmarła w 2011 roku z powodu zatrucia alkoholowego. W ciągu swojego życia wielokrotnie podejmowała próby leczenia odwykowego, lecz bez trwałego sukcesu, często wracając do nałogu. Sama Amy przyznała kiedyś w wywiadzie, że obawiała się, iż leczenie psychiatryczne zaszkodzi jej kreatywności. To sprawia, że piosenka „Rehab” pozostaje zarówno świadectwem jej niezwykłego talentu, jak i druzgocącym epitafium, przypominającym o walce z nałogiem, którą tak otwarcie – i tragicznie – opisała w swojej muzyce.