Interpretacja Nocą umówioną - Adam Strug

Piosenka Adama Struga "Nocą umówioną" to głęboka i sugestywna interpretacja wiersza Bolesława Leśmiana, pochodząca z wydanego w 2014 roku albumu "Strug. Leśmian. Soyka", nagranego we współpracy ze Stanisławem Soyką. Strug, będący cenionym etnomuzykologiem, śpiewakiem i popularyzatorem polskiej muzyki tradycyjnej, znany jest z unikalnego podejścia do tekstów, które niosą ze sobą uniwersalne historie o życiu, śmierci i miłości. Jego "aksamitny, hipnotyczny śpiew" doskonale współgra z oniryczną i sensualną poezją Leśmiana, wydobywając z niej pierwotne emocje i znaczenia.

Tekst Leśmiana, pełen charakterystycznych neologizmów i mistyczno-erotycznej atmosfery, staje się w interpretacji Struga opowieścią o skrywanym, instynktownym pożądaniu i ulotności intymnego spotkania. Już pierwsze wersy, "Nocą umówioną, nocą ociemniałą / Przyszło do mnie ciszkiem to przychętne ciało." wprowadzają nastrój tajemniczości i delikatnej transgresji. Spotkanie odbywa się w ukryciu, w "cudnej bezżałobie", co sugeruje jego naturalność i brak poczucia winy, a zarazem pewną efemeryczność. Kluczowe dla interpretacji staje się zdanie: "Było mu na imię tak samo jak tobie...". To pozornie proste wyznanie otwiera przestrzeń dla uniwersalizacji doświadczenia – kochane ciało może być wspomnieniem, fantazją, a nawet metaforą samego pożądania, które zawsze nosi imię aktualnie upragnionego.

Druga zwrotka kontynuuje ten motyw, ukazując podmiot liryczny w chwili introspekcji: "Zajrzało po drodze w przyszłość i w zwierciadło / Na pościeli zimnej obok się pokładło". Ciało, choć "przychętne", zdaje się mieć własną świadomość przemijania, spoglądając w przyszłość i odbicie. Chłodna pościel podkreśla surowość, a być może i samotność, w jakiej rozgrywa się ten akt. Kulminacja tej części następuje w wersach: "Dla mnie się pokładło, bym je mógł całować / I znużyć - i zużyć - i nie pożałować!". Jest to brutalnie szczere wyznanie czysto fizycznego, wręcz drapieżnego aspektu miłości cielesnej, pozbawionego sentymentalizmu. Podmiot liryczny pragnie wyczerpać to doświadczenie do cna, bez żalu, co odzwierciedla pierwotny, instynktowny imperatyw, który Adam Strug często wydobywa z tradycyjnych pieśni, gdzie miłość bywa surowa i nieokiełznana.

Trzecia strofa pogłębia opis fizycznego uniesienia: "Lgnęło mi do piersi - ofiarnie pachnące, / Domyślnie bezwstydne i - posłuszniejące...". Ciało jest tu przedstawione jako niemal sakralna ofiara, jednocześnie bezwstydna w swej naturze i poddająca się zmysłowym doznaniom. Wers "W ciemnościach - w radościach - na granicy łkania / Mdlało od nadmiaru niedoumierania." to kwintesencja leśmianowskiej wirtuozerii językowej. "Niedoumieranie" to stan na granicy życia i śmierci, ekstazy tak intensywnej, że niemal prowadzi do unicestwienia, ale ostatecznie zawieszonej w liminalnej przestrzeni, gdzie doznanie jest zbyt silne, by w pełni umrzeć, a jednocześnie zbyt przenikające, by pozostać w pełni żywym. To poetycki wyraz petite mort, szczytowego punktu rozkoszy.

Finałowa zwrotka ujmuje esencję tego spotkania: "I nic w nim nie było, prócz czaru i grzechu, / Prócz bezwiednej woni - wiednego pośpiechu -". Uczucie jest odarte ze zbędnych ozdobników, sprowadzone do jego najbardziej podstawowych komponentów – magnetyzmu ("czaru") i naruszenia norm ("grzechu"). Wszelka świadoma intencja zanika na rzecz pierwotnej "bezwiednej woni" i instynktownego "wiednego pośpiechu". Ostatnie dwa wersy stanowią filozoficzną konkluzję: "I prócz tego dreszczu, co ginie w krwi szumie - / A bez niego ciało - ciała nie rozumie." Ostateczne zrozumienie ciała przez ciało następuje jedynie poprzez fizyczne doświadczenie, ten ulotny "dreszcz", który rozpuszcza się w szumie krwi. Bez tego pierwotnego, zmysłowego kontaktu, ciało pozostaje niezrozumiane, niepełne. Adam Strug, jako artysta odwołujący się do "syntezy egzystencjalnych doświadczeń" zawartych w muzyce tradycyjnej, doskonale wydobywa ten głęboki, niemal archaiczny sens fizycznej jedności. Jego minimalistyczna aranżacja i skupienie na słowie pozwalają słuchaczowi zanurzyć się w warstwie znaczeniowej wiersza, czyniąc go niezwykle aktualnym i poruszającym.