Interpretacja Romanca Cherubina (feat. Czesław Niemen) - Wanda Warska

"Romanca Cherubina", wykonana przez Wandę Warską i Czesława Niemena, to utwór wyjątkowy, który wykracza poza ramy zwykłej piosenki, stając się miniaturowym dramatem muzycznym przesiąkniętym głębokim smutkiem i poetycką melancholią. Utwór ten pochodzi z albumu "Kurylewicz, Warska, Niemen - Muzyka teatralna i telewizyjna", wydanego w 1971 roku przez Polskie Nagrania Muza. Muzykę skomponował Andrzej Kurylewicz, mąż Wandy Warskiej, a słowa napisał Stanisław Hebanowski, bazując na fragmencie Wesela Figara Pierre'a Beaumarchais'go. To połączenie mistrzostwa kompozytorskiego, wyrafinowanego tekstu i dwóch ikon polskiej sceny muzycznej – królowej polskiego jazzu i wokalizy, Wandy Warskiej, oraz charyzmatycznego Czesława Niemena – stworzyło dzieło o ponadczasowej wartości.

Tekst piosenki maluje obraz młodego paźa, którego serce jest "ciężkie od smutku". Już pierwsze wersy, „Pojechał w obce strony / Paź na koniku wronym. / O, jak ciężkie od smutku ma serce! / Koń niesie go, gdzie zechce.”, wprowadzają w atmosferę osamotnienia i bezcelowej wędrówki. To poczucie utraty kontroli nad własnym losem, symbolizowane przez konia niosącego jeźdźca "gdzie zechce", podkreśla bezsilność wobec nawału emocji. Paź zatrzymuje się "u źródła", miejsca tradycyjnie kojarzonego z refleksją i oczyszczeniem, lecz dla niego jest to jedynie kolejny przystanek w jego cierpieniu, gdzie uświadamia sobie, "Jak z tym smutkiem na sercu żyć trudno".

Głębia jego żalu ujawnia się w symbolicznym geście wyrycia imienia ukochanej na jesionowej korze, akt desperacji i trwałości uczucia, które mimo rozstania wciąż żyje w jego sercu. Słowa „Na jesionowej korze / Wyrył jej imię nożem / O, jak ciężko się rozstać z dziewczyną / Po twarzy łzy mu płyną.” są pełne patosu i romantycznego bólu. Łzy płynące po twarzy paźa nie są wyrazem słabości, lecz intensywności przeżywanych emocji, które są tak dojmujące, że "Smutek ciąży na sercu jak kamień". W tej części piosenki warsztat Warskiej jako mistrzyni wokalizy i interpretacji poezji śpiewanej (często nazywanej "pierwszą damą polskiego jazzu") jest wyczuwalny, mimo że w tekście nie ma konkretnych wokaliz, jej obecność w duecie z Niemenem nadaje ton emocjonalny.

Pojawienie się królowej, która pyta: „Pyta królowa pani, / Kto go tak w serce zranił?” wnosi element dramatyczny. Jest to próba zrozumienia, a być może nawet ulgi. Obietnica awansu – „Po rozłące kto smutek wypowie, / Będziesz paziem królowej, / Potem z dworką wesele.” – zdaje się oferować wyjście z beznadziei, powrót do świata ziemskich radości i stabilizacji. Jednakże paź, a wraz z nim słuchacz, wie, że to zewnętrzne rozwiązanie nie jest w stanie uleczyć wewnętrznej rany. Podsumowujące wersy tej strofy, „Jedno serce, a smutku tak wiele.” boleśnie podkreślają dysproporcję między wielkością serca a ogromem cierpienia.

Ostatnia strofa, która niespodziewanie wprowadza Niemena w solowy wokal, przynosi dramatyczny zwrot. „Czarnych myśli zaniechaj - / Królu racz sam odjechać, / W śmierci moja jedyna pociecha!” to wyraz ostatecznej rezygnacji i odrzucenia nadziei na ulgę w życiu. Tutaj, głos Czesława Niemena, często opisywany jako pełen siły i ekspresji, doskonale oddaje desperację i dramatyzm. Jego interpretacja nie jest lamentem, lecz stanowczym, niemal fatalistycznym stwierdzeniem, że jedynym prawdziwym pocieszeniem jest śmierć. To mroczne, egzystencjalne przesłanie jest zaskakujące i bardzo odważne jak na utwór z gatunku poezji śpiewanej z początku lat 70. XX wieku. Niemen, znany z głębokiego i filozoficznego podejścia do tekstów, którym śpiewał (jak wspominają źródła, w wywiadach często opowiadał raczej o muzyce niż o sobie, ale zawsze z dużą wrażliwością), idealnie współgra z tą wizją ostatecznej ucieczki.

Wanda Warska, urodzona w 1930 roku w Poznaniu, była wokalistką jazzową, kompozytorką i wykonawczynią poezji śpiewanej, której kariera trwała ponad sześć dekad. Jej styl charakteryzował się niezwykłą wrażliwością, precyzją wokalną i umiejętnością oddania głębi poetyckiego tekstu. Czesław Niemen, właściwie Czesław Wydrzycki, zmarły 17 stycznia 2004 roku, był ikoną polskiej muzyki rozrywkowej, multiinstrumentalistą, kompozytorem i autorem tekstów. Jego wokaliza, obecna w "Romancy Cherubina", dodaje utworowi szczyptę orientalizmu i pogłębia jego liryczną warstwę. Współpraca tych dwóch artystów na albumie, którego kompozytorem był Andrzej Kurylewicz – mąż Wandy Warskiej i wybitny jazzman – była zjawiskiem niezwykłym, łączącym świat jazzu, poezji i rocka. Album "Muzyka teatralna i telewizyjna" jest świadectwem ich artystycznej synerii i chęci eksplorowania różnorodnych form wyrazu.

Romanca Cherubina to zatem nie tylko opowieść o nieszczęśliwej miłości. To uniwersalna refleksja nad kruchością ludzkiej egzystencji, niemożnością ucieczki przed wewnętrznym bólem i ostatecznym znalezieniem spokoju w absolutnym pogodzeniu się z losem. Interpretacja Warskiej i Niemena sprawia, że utwór ten, osadzony w baśniowej konwencji paźa i królowej, staje się głęboko osobisty i poruszający, rezonując z każdym, kto doświadczył ciężaru smutku na sercu.