Interpretacja Orfeusz - Waldemar Goszcz

Piosenka „Orfeusz” autorstwa Waldemara Goszcza to utwór, który z perspektywy czasu nabiera głębokiego, wręcz profetycznego wymiaru, szczególnie w kontekście tragicznej i przedwczesnej śmierci artysty. Wydany w 2000 roku, a następnie umieszczony na jego debiutanckim i jedynym solowym albumie „Waldek Goszcz” w 2001 roku, zyskał dużą popularność jako motyw przewodni serialu „Adam i Ewa”, w którym Goszcz grał tytułową rolę. Teledysk do utworu również powstał na planie serialu, z udziałem Katarzyny Chrzanowskiej. Ta pierwotna, serialowa otoczka dodawała mu romantycznego, choć melancholijnego charakteru. Jednak po wypadku samochodowym Waldemara Goszcza w styczniu 2003 roku, w którym zginął w wieku zaledwie 29 lat, słowa tej piosenki stały się dla wielu słuchaczy szczególnie wzruszające i wieloznaczne.

Utwór rozpoczyna się od sceny intymności i wyciszenia: „Światła dnia gasną wokół nas cicho tak / Mrok jak czarny kot się łasi”. Obraz zmierzchu, delikatnego ciemnienia, stwarza poczucie chwili zawieszenia, być może pożegnania. „Twoja dłoń ciągle przy mnie jest blisko tak / Jak byś chciała światła zgasić” – ta bliskość jest fizyczna, ale jednocześnie symboliczna. Gest gaszenia świateł może oznaczać chęć zatrzymania czasu, stworzenia prywatnego azylu, ale też pragnienie ukrycia czegoś, zamknięcia się przed światem zewnętrznym, pogrążenia się w ulotnej intymności.

Centralnym punktem piosenki jest refren, który odrzuca romantyczny mit: „Nie myśl że ja jestem twoim orfeuszem / Nie szukaj mnie w swoim śnie”. Orfeusz w mitologii greckiej to postać niezwykła – śpiewak, który potrafił zaczarować całą naturę, a nawet zejść do Hadesu, by odzyskać ukochaną Eurydykę. Jego historia to opowieść o potędze miłości i sztuki, ale także o nieuchronnej stracie, gdy spojrzał za siebie. Podmiot liryczny stanowczo odcina się od tej roli. Nie chce być idealizowanym wybawcą, mitycznym bohaterem zdolnym do przezwyciężenia losu czy wskrzeszenia uczuć. Prośba „Nie szukaj mnie w swoim śnie” jest wyrazem pragnienia, by nie obarczać go nierealistycznymi oczekiwaniami, nie idealizować, nie umieszczać w krainie marzeń, ale postrzegać realistycznie.

Dalsza część refrenu wzmacnia to poczucie nieuchronności i przemijania: „Gdy przyjdzie świt w swoją drogę znów wyruszę / Ty będziesz tylko liczyć dni”. Te słowa brzmią szczególnie przejmująco, biorąc pod uwagę tragiczny koniec Waldemara Goszcza. Sugerują ulotność relacji, niemożność dłuższego związania się, a także poetycki obraz samotnej kobiety, która pozostaje i odlicza upływający czas – być może dni rozłąki, być może dni do kolejnego spotkania, a może po prostu dni w poczuciu straty. Piosenka powstała za życia artysty, a jej producent, Sebastian Piekarek, wspominał, że album miał być „lekki, łatwy i przyjemny”, zgodny z wizerunkiem Goszcza. Mimo to, te słowa niosą w sobie pewną dojrzałość i melancholię, która z perspektywy czasu staje się niewiarygodnie bolesna.

W drugiej zwrotce podmiot liryczny konfrontuje swoje prawdziwe „ja” z oczekiwaniami ukochanej: „chciałaś bym był jak ten twardy głaz siłą Twą / a ja jestem tylko życiem”. Kobieta pragnie stabilności, oparcia, niezmienności – czegoś, co symbolizuje „twardy głaz”. On natomiast postrzega siebie jako „tylko życie”, co można interpretować jako ulotność, zmienność, wrażliwość, brak kontroli nad przyszłością. To zderzenie idealizmu z realizmem, pragnienia trwałości z akceptacją przemijania. Mimo tej deklarowanej kruchości, pojawia się wzruszające pragnienie: „chciałbym ci dać słońca jasny ślad mały tak / pocałować cię w zenicie”. Nawet jeśli nie może być „twardym głazem”, to chce zostawić po sobie coś pięknego, choćby niewielki, ale jasny ślad, uwiecznić moment miłości w szczytowym, najjaśniejszym punkcie („w zenicie”), co jest sprzeczne z motywem gasnących świateł z początku. To świadczy o wewnętrznym konflikcie – między poczuciem własnych ograniczeń a pragnieniem obdarowania ukochanej tym, co najlepsze.

Mostek piosenki jest prosbą o zrozumienie i szacunek dla ulotności chwili: „Podejdź proszę nie rozkazuj / Pozwól nacieszyć się z tych kilku chwil”. To apel o autentyczność, o cieszenie się teraźniejszością bez presji i wymagań. Podmiot liryczny zdaje sobie sprawę z nieuchronnego końca: „Odejdź stąd lecz nie odrazu / Zostanę z anioła dotykiem u drzwi”. To prośba o delikatne pożegnanie, o pozostawienie w pamięci czegoś eterycznego, czystego, niemal boskiego – „anioła dotyku”. Ten moment staje się dla niego tak intensywny, że wyklucza zapomnienie: „Nie zasnę już nie zmrużę oczu nie więcej nie”. Ból, refleksja lub głębokie przeżycie zostają z nim, nie pozwalając na ucieczkę w sen.

„Orfeusz” Waldemara Goszcza to zatem nie tylko opowieść o miłości i rozstaniu, ale przede wszystkim refleksja nad kruchością istnienia, nad sprzecznością między ludzkimi pragnieniami trwałego szczęścia a ulotnością życia. Słowa Bogusława Jedynowicza, połączone z muzyką Krzysztofa Jaworskiego, zyskują podwójną moc w ustach Waldemara Goszcza, którego kariera modela, aktora i piosenkarza, choć błyskotliwa i pełna sukcesów, została dramatycznie przerwana. Piosenka, która pierwotnie mogła być postrzegana jako piękna, choć smutna ballada, po jego śmierci stała się epitafium o porzuceniu mitów i zmierzeniu się z rzeczywistością przemijania, gdzie zapowiedź „w swoją drogę znów wyruszę” i „ty będziesz tylko liczyć dni” wybrzmiewa z niezwykłą siłą tragicznego losu.