Interpretacja Zwiezda śmierci - Spięty

Utwór "Zwiezda śmierci" z solowego albumu Spiętego, Black Mental, wydanego w 2021 roku, jawi się jako gorzka refleksja nad kondycją współczesnego świata, naznaczonego manipulacją, opresją i powszechnym brakiem autentyczności. Sam Spięty, czyli Hubert Dobaczewski, przyznaje, że jest to jedna z jego ulubionych kompozycji z płyty, a jej powstanie stanowiło dla niego twórcze odblokowanie, będąc pierwszym w całości ukończonym utworem na ten krążek. Tekst, zbudowany na charakterystycznej dla artysty technice kolażu, łączy pozornie niepasujące do siebie wyrazy, tworząc nowe, zaskakujące sensy i inteligenty dialog z odbiorcą.

Początkowe wersy, "Stoję bez wiary wśród wiary, wokół wrzawa. Bez powodu do wzwodu, wyjęty spod brawa", malują obraz głębokiego rozczarowania i alienacji jednostki w obliczu dominujących narracji i emocji, w których nie znajduje ona dla siebie miejsca ani inspiracji. Ten stan apatii kontrastuje z chóralnym wezwaniem do buntu i sprzeciwu. Powracający refren "Hej! Ludzie ze Zwiezdami nad łbami, Nad wszystkimi świata Wisłami. Pomachajcie Śmierci Zwieździe W 'Kozakiewiczowskim Geście'" stanowi otwarte wyzwanie rzucone autorytarnym systemom. "Zwiezda śmierci" symbolizuje tu wszechobecną, opresyjną siłę, która rozciąga swoje wpływy nad "wszystkimi świata Wisłami", sugerując jej globalny zasięg. Z kolei "Kozakiewiczowski Gest" to ikoniczny symbol polskiego sprzeciwu, nawiązujący do gestu Władysława Kozakiewicza podczas Igrzysk Olimpijskich w Moskwie w 1980 roku, będący aktem ostentacyjnej pogardy wobec opresora. Spięty w ten sposób wzywa do bezkompromisowej niezgody na zastaną rzeczywistość.

Kolejne zwrotki precyzują naturę tej "Zwiezdy". Jest to byt, który "najsprawniej chwyta za włosy, Te tu umysły dalekie od szosy", wskazując na totalitarną tendencję do tłumienia intelektualnego sprzeciwu i niezależnego myślenia. Odniesienie do "Myślozbrodni" to bezpośredni cytat z antyutopii George'a Orwella, Rok 1984, jasno sygnalizujący kontrolę nad myślami i karanie za niekonformistyczne poglądy. Artysta ostro krytykuje mechanizmy władzy, mówiąc, że "Zwiezda jest zła, bo złą cerę ma, Ale tak to jest ba, gdy kto władzę ćpa". Metafora "ćpania władzy" sugestywnie oddaje destrukcyjny wpływ uzależnienia od kontroli, prowadzący do moralnego i etycznego rozkładu. "Megafon Zwiezdy Śmierci", który "Zakopci, zakicha, zapierdzi, zaśmierdzi", to nic innego jak brudna i odpychająca machina propagandy, która zanieczyszcza przestrzeń publiczną pustosłowiem i manipulacją.

Spięty ujawnia, że pod fasadą wszechmocnego systemu kryje się prosta, ludzka słabość: "Nie przetrzesz oczu - nie ujrzysz tego, Że Zwiezda Śmierci jest z klocków ego". To ostrzeżenie przed ślepotą, która uniemożliwia dostrzeżenie, że opresja często bierze się z indywidualnej pychy, żądzy uznania i fałszywych ambicji ("Medal OFF Honor"). Tematyka ta wpisuje się w ogólne przesłanie albumu Black Mental, który dotyka "mrocznego układu manipulacji jednostką i społecznością, ucieczką od wolności w nieświadome, ale dobrowolne realizowanie celów manipulatora". Megafon "powiększa piersi" słowom, nadając im sztuczną rangę, ale Spięty demaskuje ich pustotę dziecięcą rymowanką: "Bara, bara dzikie węże", co może być formą subwersji poprzez absurd.

Pytanie "Co robić sąsiedzie? Co robić?" to wołanie o kierunek działania, na które odpowiedzią są sugestie od skrajnie rewolucyjnych ("Odrdzewiaczem pociągnąć gilotyny. Pal nastrugać z Bartkowej Dębiny") po bardziej subtelne formy oporu ("wężykiem pisać Jasiu" – być może nawiązanie do tajnego pisania lub ironicznego ignorowania). Niezależnie od wybranej ścieżki, Spięty wyraża nadzieję na nieuchronny upadek opresyjnego systemu: "Zwiezda tak, czy siak zląduje w rowie, Jak ta pucha po Harnasiu". Jest to świadoma deklaracja, spójna z jego przekonaniem, że "wszystko, co jest nieprawdziwe i napompowane, wcześniej czy później padnie, przewróci się, zdechnie".

W ostatniej zwrotce, "O Zwiezdach Śmierci, Niejedni już pieli Jasienice i Huberci. Przyjdzie Zwiezda i wyrówna... Między wierszami czytała Krystyna Czubówna...", artysta odwołuje się do historycznych świadków i komentatorów, którzy ostrzegali przed podobnymi zagrożeniami. Znamienitym akcentem jest ironiczne odniesienie do Krystyny Czubówny, znanej z narracji dokumentalnych, która tutaj symbolicznie "czyta między wierszami", sugerując, że prawda o manipulacji i systemie jest widoczna dla tych, którzy chcą ją dostrzec poza oficjalną narracją. Podczas koncertów utworu "Zwiezda śmierci" oświetlenie często miga, co podkreśla tematykę niewiedzy i zagubienia w otaczającym świecie. Ta solowa płyta jest w pewnym sensie kontynuacją albumu Lao Che Wiedza o społeczeństwie, zawierającą liczne sentencje, które do artysty docierają, nawet jeśli się z nimi nie utożsamia, ale także prawdy, którym hołduje. Hubert Dobaczewski, tworząc Black Mental, celowo nawiązywał do metalu, jako subgatunku, który "przygarnął błądzącego", oraz do rapu, aby "z Systemem bić się bitem i rymowanym CKM-em". "Zwiezda śmierci" jest więc wielowymiarowym utworem, będącym manifestem sprzeciwu i krytycznym spojrzeniem na mechanizmy władzy i społeczeństwa, podanym w charakterystycznym dla Spiętego, prowokującym stylu.