Interpretacja Poor Old Horse - Smugglers

"Poor Old Horse" zespołu Smugglers to utwór, który zanurzony jest w głębokich tradycjach angielskiej muzyki ludowej, jednocześnie zyskując nowe życie w rockowym brzmieniu polskiego zespołu. Piosenka ta, znana również jako "Poor Old Man" czy "The Dead Horse", ma swoje korzenie zarówno w starożytnych obrzędach, jak i w ciężkiej pracy morskich szant.

W swej najstarszej formie "Poor Old Horse" był częścią zimowych przedstawień "mummers' plays" w Anglii, gdzie aktorzy przebrani za konia byli symbolicznie "zabijani" i "wskrzeszani". Ten rytuał, często z wykorzystaniem prawdziwej końskiej czaszki na kiju, symbolizował śmierć starego roku i nadzieję na odnowienie cyklu życia i płodności ziemi. Ewolucja utworu zaprowadziła go na morze, gdzie stał się szantą, ściśle związaną z ceremonią "Dead Horse". Odbywała się ona po pierwszym miesiącu rejsu, gdy marynarze mieli otrzymać swoje pierwsze zarobki. Wówczas to wypchany koń był rytualnie wyrzucany za burtę, symbolizując koniec "martwego konia" – czyli okresu ciężkiej pracy bez wynagrodzenia, często wykorzystywanego do spłacania zaliczek.

Tekst piosenki, który interpretujemy, otwiera się ponurą zapowiedzią: "They say, old man, your horse will die. And they say so; and we hope so. Oh, poor old man." To początkowe stwierdzenie od razu wprowadza w atmosferę nieuchronności i pewnego rodzaju bezdusznego pragmatyzmu. Wyrażenie "we hope so" (mamy nadzieję) brzmi zaskakująco okrutnie, ale można je interpretować jako ulgę w obliczu dalszej eksploatacji lub jako element czarnego humoru, typowego dla ludowych opowieści i szant. Koń jest tu symbolem ciężkiej pracy, wykorzystania i wyczerpania.

Kolejne wersy bezlitośnie przedstawiają dalszy los zwierzęcia: "And if he dies then we'll tan his hide." To odnosi się do najbardziej praktycznego aspektu – skóra zwierzęcia jest wartościowa, nawet po jego śmierci. To brutalna ekonomia przetrwania, gdzie nic się nie marnuje. Jednak pojawia się też przebłysk nadziei, a może ironii: "And if he lives then we'll ride again." Jeśli koń przeżyje, cykl ciężkiej pracy będzie kontynuowany. Nie ma mowy o odpoczynku czy litości, jedynie o dalszym wykorzystywaniu.

Wers "And it's after years of much abuse. And we'll salt him down for the sailor's use." podkreśla historię cierpienia konia i ponownie odwołuje się do pragmatyzmu – mięso zostanie zakonserwowane na potrzeby marynarzy. Śmierć konia jest przedstawiona z ostatecznością: "He's as dead as a nail in the lamproom floor. And he won't bother us no more." Obraz "gwoździa w podłodze lampowni" sugeruje bezużyteczność i zapomnienie, a także ulgę, że kłopotliwy ciężar został usunięty.

W środku tej ponurej narracji pojawiają się wersy o Sally: "And it's Sally's in the garden and she's pickin' peas. And her long black hair's hanging down to her knees. And it's Sally's in the kitchen and she's bakin' the dough. And the cheeks of her arse are going choff-choff-choff." Te, na pierwszy rzut oka, oderwane fragmenty o Sally wprowadzają elementy ziemskiego życia, witalności i swobodnego, a nawet nieco wulgarnego humoru. W ludowych pieśniach takie wtrącenia nie są rzadkością; mogą stanowić moment oddechu od głównego tematu, kontrastować z nim, lub symbolizować życie, które toczy się dalej pomimo trudności i śmierci. Wyrażenie "choff-choff-choff" jest wyrazem prostej, fizycznej radości lub swobody, która stoi w opozycji do losu wyczerpanego konia.

Powrót do trudów życia następuje w wersach o drodze i jedzeniu: "And it's down the long and the winding road. It's mahogany beef and the weevily bread." Długa, kręta droga może symbolizować trudny żywot, a "mahoniowa wołowina" (prawdopodobnie symbolizująca stare, twarde mięso) i "chlebowy chleb" (z robakami) to sugestywne obrazy niedostatku i ciężkich warunków, w jakich żyją marynarze czy inni ciężko pracujący ludzie.

Piosenka kończy się nutą zbiorowego wysiłku i wytrwałości: "And I thought I heard the old man say. Just one more pull and then we'll lay. Just one more pull and that will do. For we're the lads to kick her through." To jest klasyczny refren szanty – wezwanie do ostatniego, wspólnego wysiłku. "Kick her through" sugeruje zarówno pokonanie trudności, jak i być może osiągnięcie celu, jakim jest zarobek po miesiącu ciężkiej pracy. W tych wersach widać ducha wspólnoty i determinacji, która pozwala przetrwać najcięższe warunki.

Zespół Smugglers, polski pionier morskiego folk-rocka, przyjął ten tradycyjny utwór, nadając mu własną interpretację. Inspirując się The Albion Band, który w swojej wersji z 1978 roku (z albumu "Rise Up Like the Sun") próbował "przepchnąć tradycyjną szantę w stronę country bluesa", Smugglers również włączyli "Poor Old Horse" do swojego repertuaru, traktując ją jako "zapowiedź nowego, folk-rockowego brzmienia". To podejście podkreśla, że tradycja jest "niewiarygodnie silna i wyrozumiała. Nie trzeba delikatnie obchodzić się z pieśniami w sposób akademicki, można wyrwać z tradycji to, co się chce, i patrzeć, jak ona się odradza." W ten sposób Smugglers, podobnie jak The Albion Band, nie tylko odświeżyli stary utwór, ale także zreinterpretowali jego emocje i znaczenie, czyniąc go aktualnym dla współczesnego słuchacza, jednocześnie zachowując jego surową autentyczność.