„Ratamahatta” Sepultury to utwór, który wykracza poza granice typowego metalu, stając się manifestem brazylijskiej tożsamości, oporu i surowej rzeczywistości. Pochodzący z przełomowego albumu Roots z 1996 roku, utwór ten jest doskonałym przykładem eksploracji przez zespół własnych korzeni kulturowych, co było głównym motywem całego wydawnictwa. Album Roots to „świadome nawiązanie do zmarginalizowanej rdzennej ludności i kultur Brazylii”. Max Cavalera podkreślał, że celem albumu było „odwoływanie się do plemienia; używanie elementów plemiennych, perkusji. W albumie jest wyjątkowy brazylijski duch”.

Tekst piosenki rozpoczyna się od serii portugalskich słów, które malują obraz marginesu społecznego i codziennego życia w biedniejszych rejonach Brazylii. Słowa takie jak „Biboca” (barak, rudera, dosłownie „rozpadlina” lub „jar”), „Garagem” (garaż), „Favela” (slumsy), „Fubanga” (coś lub ktoś zaniedbany, brzydki, słabej jakości, a nawet obraźliwie o kobiecie), „Maloca” (szałas, dom plemienny, a także zbiorowe lokum) i „Bocada” (slangowe określenie na zakątek, często związany z miejscami handlu narkotykami) są „losowymi brazylijskimi słowami... aby wywołać 'brazylijskość' w tej piosence”. Te terminy, choć na pierwszy rzut oka mogą wydawać się oderwane, celowo tworzą spójny obraz trudnych warunków życia, ubóstwa, niesprawiedliwości i surowości społeczeństwa. „Porra” – silne wulgaryzmy, dodatkowo potęgują to wrażenie, wnosząc do tekstu surowość i frustrację. Niektórzy interpretują te początkowe wersy jako „świętowanie życia mieszkańców faweli”.

Następnie pojawiają się imiona trzech ikonicznych postaci z brazylijskiej kultury i historii:

• Zé do Caixão (tr. Trumna Joe) – grana przez José Mojicę Marinsa, to legendarny reżyser horrorów i stworzona przez niego postać sadystycznego grabarza, symbolizująca ciemną, subwersywną stronę brazylijskiej kultury popularnej. Jego obecność symbolizuje również bunt i walkę z opresją.
• Zumbi – czyli Zumbi dos Palmares, to afrobrazylijski bohater, legendarny przywódca quilombo (osiedla uciekinierów niewolników), który w XVII wieku przewodził oporowi przeciwko niewolnictwu. Jest on ucieleśnieniem walki o wolność i godność.
• Lampião – to słynny bandyta z północno-wschodniej Brazylii z początku XX wieku, często uważany za bohatera ludowego, który walczył przeciwko opresji i nierównościom społecznym, choć był również maruderem i przestępcą. Max Cavalera wymienia tych bohaterów jako symbole oporu, rebelii i siły wywodzącej się z brazylijskiego folkloru i historii.

Fragment „Hello uptown / Hello downtown / Hello midtown / Hello trenchtown” jest uniwersalnym wezwaniem, które przekracza granice społeczne i geograficzne. Kontrastuje „uptown” (bogate, rozwinięte obszary) z „downtown” i „trenchtown” (biedniejsze, zmarginalizowane dzielnice, z Trenchtown, Jamajką, jako symbolem getta i miejsca narodzin muzyki reggae i buntu). To powitanie jest jakby zaproszeniem do dialogu, a jednocześnie podkreśleniem wszechobecności nierówności na całym świecie.

Samo słowo „Ratamahatta!” jest centralnym, hipnotycznym elementem piosenki. Nie ma ono bezpośredniego tłumaczenia w języku portugalskim, ale jest często interpretowane jako onomatopeja naśladująca rytm bębnów, plemienne nawoływanie lub po prostu primalny dźwięk. Według Carlinhosa Browna, który współpracował przy tworzeniu utworu i współtworzył teksty i kompozycje, inspiracją dla tytułu były nowojorskie szczury. Brown wspomina: „Miałem w głowie tytuł 'Ratamahatta' i musiałem go dokończyć. Max mi pomógł. Kiedy byłem na Manhattanie, byłem pod wrażeniem ich szczurów. Wyglądają jak tutejsze sariguê [oposy] z Bahii. A sariguê tutaj idzie na patelnię! Ale ludzie mówili, że szczury z Manhattanu nie są dobre do jedzenia, bo są bardziej brudne. Dlatego w tekście są słowa 'garagem', 'biboca' i 'favela'. Szczur nie jest tylko w dużych centrach. Jest wszędzie. Jest w 'fubanga', 'maloca', 'bocada'. Kim jest szczur? To szef recyklingu. To właśnie oznacza ta piosenka. Mówi o szczurze z Manhattanu, który podróżuje po świecie i łączy się ze wszystkimi”. To niezwykłe wyjaśnienie nadaje słowu głębszy, symboliczny wymiar – ratamahatta staje się więc dźwiękowym odzwierciedleniem globalnej walki o przetrwanie i jedności w obliczu trudności, a także metaforą jednostki (szefa recyklingu, czyli tego, który przetwarza to, co odrzucone) funkcjonującej w każdym zakątku świata, od faweli po Manhattan. Inna interpretacja sugeruje, że „Ratamahatta” to gra słów łącząca nazwę zespołu z terminem „ratamá” z rdzennego języka Tupi, oznaczającym „wielki hałas”.

Muzycznie „Ratamahatta” jest jednym z najbardziej perkusyjnych i plemiennych utworów Sepultury. Gościnne występy Carlinhosa Browna (wokale i perkusja) oraz Davida Silverii (perkusja) z Kornu (którego producent Ross Robinson również produkował Roots) znacząco przyczyniły się do jej unikalnego, plemiennego brzmienia. Wprowadzenie tradycyjnych brazylijskich instrumentów perkusyjnych i rytmów, a także podróż zespołu do Mato Grosso w celu nagrywania z ludem Xavante, podkreśliło autentyczność i zaangażowanie Sepultury w eksplorację własnej kultury. Max Cavalera w wywiadach podkreślał ambicję i odwagę, z jaką podeszli do tego albumu, ryzykując wiele, aby „zrobić album z brazylijskimi Indianami i wnieść to do metalu”. Mimo pewnej krytyki ze strony części fanów, którzy uważali, że album nie był „wystarczająco metalowy”, Max uważał go za „bardzo ciężki album”.

Podsumowując, „Ratamahatta” to potężna fuzja thrash metalu z brazylijskimi rytmami i głębokim komentarzem społecznym. Jest to piosenka o kontrastach, nierównościach i oporze, celebrująca ducha przetrwania i bogactwo brazylijskiej kultury ludowej. Poprzez surowe słowa, plemienne rytmy i ikoniczne postaci, Sepultura tworzy utwór, który jest nie tylko hymnem, ale i przypomnieniem o sile tkwiącej w korzeniach i wspólnym doświadczeniu ludzkości, niezależnie od miejsca zamieszkania. To jest „głośny, pierwotny okrzyk” z dna społeczeństwa.