Interpretacja Goldfinger - Shirley Bassey

Piosenka „Goldfinger” w wykonaniu Shirley Bassey to prawdziwy pomnik muzyki filmowej, monumentalne ostrzeżenie i sugestywny portret złoczyńcy, który na trwałe wpisał się w kulturę masową jako jeden z najbardziej rozpoznawalnych utworów z sagi o Jamesie Bondzie. Skomponowana przez Johna Barry'ego, ze słowami Lesliego Bricusse'a i Anthony'ego Newleya, kompozycja z 1964 roku od samego początku osadza słuchacza w mrocznym, choć lśniącym, świecie tytułowego Goldfingera.

Tekst rozpoczyna się od natychmiastowego określenia jego natury: „Goldfinger, he's the man, the man with the Midas touch”. To odniesienie do mitologicznego króla Midasa, który zamieniał w złoto wszystko, czego dotknął, jest tutaj celowo dwuznaczne. Z jednej strony symbolizuje jego niewyobrażalne bogactwo i zdolność do przekształcania wszystkiego w zysk, z drugiej — ostrzega przed zabójczym wymiarem tego daru. W końcu dotyk Midasa oznaczał także śmierć, tak jak dla jego córki. Bassey śpiewa dalej: „A spider's touch. Such a cold finger beckons you to enter his web of sin, but don't go in”. Porównanie do pająka jest przerażająco precyzyjne; Goldfinger zwabia swoje ofiary w sieć grzechu i zniszczenia, oferując złudzenie splendoru, które jest w rzeczywistości pułapką.

Ciekawostką jest, że John Barry tworząc muzykę, inspirował się klasycznym utworem „Mack the Knife”, który uważał za doskonały hołd dla złoczyńcy. Początkowo melodia, do której Leslie Bricusse i Anthony Newley mieli napisać słowa, była bardziej jazzowa i przeznaczona do delikatnego wykonania. Anthony Newley nagrał nawet wersję demo, która zdaniem Barry'ego była „bardzo przerażająca” i „świetna”, ale twórcy uznali, że dziwnie byłoby, gdyby mężczyzna śpiewał o niebezpieczeństwach związanych z Goldfingerem. Poszukano więc głosu żeńskiego, a wybór padł na Shirley Bassey, wówczas 26-letnią piosenkarkę z Walii, która już wcześniej odnosiła sukcesy w Wielkiej Brytanii. Shirley Bassey, znana z tego, że zazwyczaj nie słuchała propozycji utworów bez gotowego tekstu, w przypadku „Goldfingera” zrobiła wyjątek. John Barry, który był jej dyrygentem podczas wcześniejszej trasy koncertowej, przekonał ją, by posłuchała samej melodii. Jak sama wspominała, już po pierwszych taktach dostała „gęsiej skórki” i zgodziła się zaśpiewać, niezależnie od tego, jakie ostatecznie będą słowa. Na szczęście, jak dodała, „słowa były wspaniałe”.

Dalsze wersy, „Golden words he will pour in your ear, but his lies can't disguise what you fear”, podkreślają zdolność Goldfingera do manipulacji i kuszenia. Jego słowa są „złote” – kuszące i obiecujące bogactwo, ale jednocześnie puste i fałszywe. Jednak wewnętrzny instynkt „złotej dziewczyny” – ofiary, a może samej materialistycznej esencji, którą Goldfinger ceni najbardziej – pozwala jej rozpoznać śmiertelne zagrożenie: „For a golden girl knows when he's kissed her, it's the kiss of death from Mister Goldfinger”. To pocałunek, który przynosi zagładę, dosłowne i symboliczne potwierdzenie nieodwracalnej utraty niewinności i życia.

Nagranie utworu odbyło się 7 września 1964 roku w EMI Recording Studios (dzisiejsze Abbey Road Studios) w Londynie. Produkcją oficjalnie zajmował się George Martin, choć to John Barry nadzorował sesję. Co ciekawe, wśród muzyków sesyjnych znalazł się młody Jimmy Page, późniejszy gitarzysta Led Zeppelin. Najbardziej pamiętnym momentem nagrania jest słynna, długa, finałowa nuta, którą Shirley Bassey utrzymuje przez dziewięć sekund. Legenda głosi, że John Barry poprosił ją, by utrzymała ją jeszcze dłużej, a Bassey, aby nabrać więcej powietrza, miała zdjąć biustonosz za parawanem studia i rzucić go przez górę. Jimmy Page wspominał, że Bassey zaśpiewała piosenkę w jednym podejściu, a na koniec sesji „zemdlała” z wyczerpania, co świadczy o jej niebywałej intensywności i zaangażowaniu.

Powtórzenie motywu „pretty girl, beware of this heart of gold, this heart is cold” wzmacnia przesłanie ostrzeżenia. „Serce ze złota” Goldfingera to paradoks – to nie metafora dobroci, lecz dosłowne odzwierciedlenie jego obsesji na punkcie kruszcu. Jego serce jest zimne, bo miłość do złota wypiera wszelkie inne emocje, prowadząc do bezwzględności i okrucieństwa. Ostatnie wersy, „He loves only gold, only gold, he loves gold!!!!!!”, są apoteozą jego chciwości, brutalnym podsumowaniem jego motywacji i natury.

Choć dziś utwór jest uważany za ikoniczny, a w 2008 roku został wprowadzony do Grammy Hall of Fame, początkowo nie wszystkim się podobał. Producent filmowy Harry Saltzman podobno nienawidził piosenki, mówiąc, że to „najgorsza ******* piosenka, jaką kiedykolwiek słyszał”, ale na szczęście nie było już czasu na jej zastąpienie. „Goldfinger” stał się pierwszym utworem z serii Jamesa Bonda, który znalazł się w pierwszej dziesiątce najczęściej odtwarzanych piosenek w USA, torując drogę dla kolejnych tradycji franczyzy. Dla Shirley Bassey był to jedyny hit w Top 40 listy Billboard Hot 100 w Ameryce. Piosenka uczyniła ją międzynarodową gwiazdą i stała się jej wizytówką, co zaowocowało nagraniem kolejnych tematów Bonda: „Diamonds Are Forever” i „Moonraker”. Siła głosu Bassey, dramatyczna orkiestracja Johna Barry'ego i ponadczasowe, ostrzegawcze słowa sprawiły, że „Goldfinger” pozostaje niezrównanym klasykiem, który doskonale oddaje istotę intryg i niebezpieczeństw świata agenta 007.