Interpretacja Dwoje ludzieńków (B. Leśmian) - Sanah & Sobel

"Dwoje ludzieńków (B. Leśmian)" w wykonaniu Sanah i Sobla to muzyczna interpretacja jednego z najbardziej znanych i poruszających wierszy Bolesława Leśmiana, wydanego w zbiorze "Łąka" w 1920 roku. Utwór ten stanowi część projektu Sanah pt. „sanah śpiewa Poezyje”, w którym artystka tchnie nowe życie w klasyczne polskie wiersze, udowadniając, że granica między muzyką popularną a poezją może być płynna, a nawet nie istnieć. To kolejny krok w jej misji przywracania poezji do codziennego języka, nie przez tomiki, lecz przez melodie chwytające za serce.

Piosenka, podobnie jak oryginalny wiersz, jest głęboko tragiczną historią miłości dwojga ludzi, która od samego początku naznaczona jest cierpieniem, przeszkodami i niespełnieniem. Podmiot liryczny już w pierwszych wersach zwiastuje to fatalistyczne przesłanie, mówiąc o „pieśni, wyłkanej w żałobie”. Kochankowie, zdrobniale nazywani „ludzieńkami”, co nadaje im kruchość i bezbronność, zostają rozdzieleni natychmiast po pierwszym, szeptanym wyznaniu miłości w ogrodzie – stało się to dla nich „przymusem do nagłego rozstania”. Okrutny los lub „czyjaś wola i wina” sprawiają, że nie widzą się przez długi czas, a czas „ciągle upływa — bezpowrotny, jedyny”.

Kiedy w końcu udaje im się zejść, wyciągając do siebie dłonie „po kwiecie”, spotyka ich niewyobrażalna tragedia: „Zachorzeli tak bardzo, jak nikt dotąd na świecie!”. Ich miłość, która nie miała szansy na ziemskie spełnienie, zostaje naznaczona chorobą i śmiercią. Obraz „zimnego śmierci fioletu”, w którym zagasła „czerwień ust” kochanków, jest niezwykle plastyczny i metaforyczny, oddaje gasnące życie i utraconą namiętność. Umierają oboje pod jaworem, bez pieszczot, grzechu, łez szczęścia czy uśmiechu, co podkreśla ich niewinne, lecz tragiczne przeznaczenie.

Wersja Sanah i Sobla jest utrzymana w subtelnej, melancholijnej aranżacji, z minimalistycznym pianinem, czułymi smyczkami i sennym tempem, co nadaje utworowi eteryczny klimat. Głosy artystów – łagodny, niemal szeptany wokal Sanah i bardziej bezpośredni, melodyjny rap Sobla – tworzą duet pełen emocjonalnego napięcia, który doskonale oddaje ducha wiersza. Sobel, znany z innej stylistyki, w tym utworze prezentuje swoją bardziej wrażliwą stronę, idealnie wpasowując się w poetycki świat Sanah. Ich współpraca to nie tylko muzyczne wydarzenie, ale i kulturalne zjawisko.

Wiersz Leśmiana, a za nim piosenka, jest również polemiką z toposem miłości ponadczasowej i wiecznej. Bohaterowie, pragnąc kochać się „poza własną mogiłą”, odkrywają, że „miłość umarła, już miłości nie było”. Gdy spóźnieni klękają „u niedoli swej proga”, by modlić się o wszystko, „nie było już Boga”. Ostatecznie, gdy resztkami sił dotrwali do wiosny i lata, by powrócić na ziemię, „nie było już świata”. To ukazuje eskalację ich osamotnienia i fundamentalny pesymizm – dla Leśmiana prawdziwa miłość zdarza się tylko raz, a niemożność jej spełnienia na ziemi oznacza jej ostateczny kres, bez szans na odrodzenie czy wieczne trwanie. Jest to obraz metafizycznej pustki, w której pragnienie istnienia i wieczności zderza się z nieuchronnością przemijania i nicości.

Utwór „Dwoje ludzieńków” zamyka poezyjową ucztę na albumie Sanah o tym samym tytule, który ukazał się 16 maja 2025 roku. Sanah niejednokrotnie podkreślała swoje zamiłowanie do poezji, a projekt „sanah śpiewa Poezyje” jest tego najlepszym dowodem. Na albumie „Dwoje ludzieńków” Sanah zaprosiła do współpracy dwunastu wybitnych artystów, w tym Sobla, Krzysztofa Zalewskiego, Michała Bajora, Annę Marię Jopek, Melę Koteluk, Kubę Badacha, zespół „Mazowsze”, Natalię Szroeder, Grzegorza Skawińskiego, Katarzynę Nosowską, Alicję Majewską i Kasię Kowalską. To świadczy o jej artystycznej odwadze i chęci łączenia pokoleń oraz różnych gatunków muzycznych wokół klasyki literatury. W opinii krytyków, choć czasami aranżacje bywają eksperymentalne, a Sanah zbyt bezpieczna w niektórych miejscach, album ten z pewnością stanowi dla wielu osób doskonały wstęp do rodzimej poezji. Jak sama artystka pisze: „Mam szczęście, że mam fanów wspaniałych, co kochają, to co kocham ja, czyli poezyje. To jest kreeeejzi, że nasze drogi się…”. Współpraca z Soblem w „Dwojgu ludzieńkach” jest jednym z punktów kulminacyjnych tego projektu, udowadniając, że klasyka może rezonować z współczesnym odbiorcą, zachowując swoją głębię i liryzm.