"Marchef w butonierce" Pidżamy Porno to utwór będący jednym z filarów albumu o tym samym tytule, wydanego w 2001 roku. Płyta ta, uznawana za kwintesencję twórczości Grabaża, charakteryzuje się poetyckimi tekstami osadzonymi w rock'n'rollowej muzyce z elementami punka, ska i reggae. Sam Grabaż przyznaje, że "Marchef w butonierce" była jedną z płyt, których bał się grać w całości na koncertach reaktywacyjnych z 2015 roku ze względu na trudność niektórych utworów. Utwór tytułowy, jak i cała płyta, stanowią zręczną syntezę problematyki poruszanej przez zespół, będąc zarazem wstępem i podsumowaniem.

Piosenka otwiera się stwierdzeniem o niemożności spotkania w niebie, co od razu wprowadza w ton sceptycyzmu i kwestionowania przyjętych norm. Podmiot liryczny, zdaje się, odrzuca konwencjonalne ścieżki zbawienia, a ironiczne pytanie "Czy można to nazwać pechem?" podkreśla jego nonkonformistyczną postawę. Mówi o "pstrykaniu w oko prorokom" i "petem gaszeniu żali", co symbolizuje odrzucenie fałszywych autorytetów i cyniczne podejście do problemów. Kwestia "Ponoć wiesz już o mnie wszystko / Nie znasz mnie wcale" to z kolei wyraz sprzeciwu wobec powierzchownych ocen i etykietek, obrona swojej prawdziwej, złożonej tożsamości przed uproszczonymi osądami społeczeństwa.

Refren "Masz tak jak ja w tylu miejscach poklejone serce / Aksamit i Dynamit / Marchef w Butonierce / Nasze serca mylą ich radary… " jest kluczowy dla interpretacji. "Poklejone serce" sugeruje doświadczenie wielu ran, pęknięć, ale i prób ich zacerowania, co prowadzi do pewnej odporności, ale i wrażliwości. "Aksamit i Dynamit" to oksymoron doskonale oddający dwoistą naturę podmiotu lirycznego – z jednej strony wrażliwego i subtelnego (aksamit), z drugiej zaś gotowego na bunt i eksplozję (dynamit). Tytułowa "Marchef w butonierce" to symboliczny obraz, który recenzje określają jako coś niezwykłego, absurdalnego, a jednocześnie – być może – stanowiącego świadectwo oryginalności w świecie opanowanym przez bylejakość. To element, który burzy rutynę, jest formą cichego buntu, elegancji połączonej z niekonwencjonalnym, wręcz anarchicznym akcentem. "Nasze serca mylą ich radary" wskazuje na trudność w zaszufladkowaniu tych, którzy odrzucają społeczne konwencje, ich prawdziwe motywacje i uczucia pozostają niezrozumiałe dla mainstreamu.

Kolejna zwrotka uderza w konkretne bolączki społeczne, rozpoczynając od prowokacyjnego "Żyję tylko po to, by napierdalać warszawiaków". Ten fragment, choć dosłownie wyraża regionalną niechęć (Poznań, skąd wywodzi się Pidżama Porno, versus Warszawa), może być również metaforą szerszego konfliktu, frustracji z centralizacją, dominacją stolicy czy ogólniej – władzy i mainstreamu. Krytyka dotyka komercjalizacji ("najbardziej komercyjny jest pies policyjny"), powierzchowności w kulturze ("Słynni bardowie są tylko w Krakowie / Kawiarniana spowiedź"), a nawet instytucji kościelnych ("Popowy jest też papież, kiedy błogosławi macierz"). Piosenka piętnuje również konformizm i hipokryzję artystów ("A najdłużej zawsze jest tu ten, kto ma z tyłu sceny tlen, młotku"), sugerując, że prawdziwa niezależność jest rzadkością.

Wielokrotne powtórzenie frazy "Złam tę zasadę!" jest manifestem desperackiego dążenia do przełamania panującego porządku, norm, które ograniczają wolność i autentyczność. Podkreślenie, że "Złamie to tylko pijane echo", a następnie wezwanie do "Rozbij echo na atomy", ukazuje zarówno trudność w dokonaniu realnej zmiany, jak i determinację do zniszczenia nawet pozorów oporu, by dotrzeć do sedna. To próba unicestwienia pustych frazesów i pozornych buntów.

Dalsza część tekstu to bezpośrednia krytyka państwa i społeczeństwa: "Wolny naród – ciemny naród, świńska koalicja", obraz nędzy ("Bruk i brukowce, banki, slumsy, my i policja", "Jest wysokie bezrobocie / Niskie są wieżowce"), i poczucia wyobcowania ("Czarne owce z miasta Manowce"). Grabaż z bezlitosną precyzją opisuje mechanizmy tłumienia indywidualności: "Równo ścinać wszystkie głowy wystające zza połowy". Mimo tak silnej krytyki, ostatnie wersy zwrotki ("Mam fatalne maniery / Koszmarne mam zwyczaje / Lecz kiedy grają tego kraju hymn / Ciągle jeszcze wstaję") ukazują złożony stosunek podmiotu lirycznego do swojej ojczyzny. Jest w nim głęboka niezgoda na patologie, ale także element fundamentalnego szacunku czy zakorzenienia, być może nostalgii, która mimo wszystko każe mu stanąć na baczność. To wyraz sprzeczności, które często charakteryzują postawę Polaków wobec własnego kraju – krytykują, ale wciąż czują przynależność.

"Marchef w butonierce" to zatem hymn outsiderów, manifest buntu przeciwko konformizmowi, komercjalizacji i fałszywym autorytetom. Grabaż, jako "poważny rockowy poeta", jak określa go Paweł Dunin-Wąsowicz, porusza tu tematy przemocy, zakłamania i upadku wartości, jednocześnie zachowując swoją unikalną lirykę. Całość utworu, tak jak i albumu, jest hołdem dla indywidualizmu i świadectwem niezłomności w wyrażaniu własnego, choć często sprzecznego, poglądu na świat.