„Karmacoma” Massive Attack to utwór głęboko osadzony w złożonej sieci relacji międzyludzkich i komentarza społecznego, charakterystyczny dla trip-hopowego brzmienia zespołu. Wydany w 1995 roku jako trzeci singiel z albumu Protection, stanowi intrygującą mozaikę znaczeń, od osobistej apatii po globalne obserwacje. Tytułowa „Karmacoma” to neologizm, często interpretowany jako stan duchowego lub moralnego odrętwienia, wynikający z konsekwencji własnych działań. To rodzaj „błogiego nihilizmu”, w którym człowiek staje się nieczuły na sumę swojego losu, nieświadomy wpływu swoich czynów na karmiczny bilans. Robert Del Naja (3D) wyjaśniał, że to także rodzaj żartu między nim a Trickym, odnoszący się do jego włoskiego pochodzenia (Rzym) i karaibskich korzeni Tricky’ego (Jamajka). Ten dwupoziomowy charakter utworu, łączący intymność z globalną perspektywą, jest jego fundamentalną cechą.

Pierwsze wersy, rapowane przez Tricky’ego, od razu wprowadzają nastrój rozczarowania i emocjonalnego dystansu: „You sure you want to be with me / I've nothing to give / Won't lie and say this lovin's best / Well leave us in emotional pace / Take a walk, taste the rest / No, take a rest”. Podważają one zaangażowanie i sygnalizują brak spełnienia, zarówno w kontekście związku, jak i szerszego zaangażowania w życie. Tricky zdaje się kwestionować zasadność przebywania razem, sugerując potrzebę ucieczki lub odpoczynku od emocjonalnego obciążenia.

Partia 3D kontynuuje ten motyw, z elementami krytyki społecznej: „I see you digging a hole in your neighbourhood / You're crazy but you're lazy / No need to live in a lean-to / Your troubles must be seen to see through / Money like it's paper with faces i remember / I drink on a daily basis / Though it subtle cools my temper / It never cools my temper”. „Kopanie dziury w sąsiedztwie” jest metaforą autodestrukcyjnych nawyków lub daremnego pogłębiania własnych problemów zamiast szukania rozwiązania. Sugeruje to lenistwo pomimo szaleństwa, bezczynność w obliczu kłopotów, które wymagają uwagi. Wersy o pieniądzach jako „papierze z twarzami, które pamiętam” oraz o piciu, które nigdy nie koi gniewu, mogą odnosić się do pustki konsumpcjonizmu i nienasyconych pragnień Zachodu, na przykład do nieustannej konsumpcji ropy naftowej, która nigdy nie przynosi prawdziwej satysfakcji.

Kolejna zwrotka Tricky’ego rozszerza perspektywę na globalny wymiar, tworząc jedno z najbardziej uderzających oświadczeń w piosence: „Walking through the suburbs though not exactly lovers / You're a couple, 'specially when your body's doubled / Duplicate, then you wait for the next kuwait”. Ta linia, zgodnie z wyjaśnieniem Tricky’ego, odnosi się do wojny w Zatoce Perskiej, łącząc codzienność podmiejskiego życia z odległym konfliktem. Para wędrująca po przedmieściach, która „nie jest dokładnie kochankami”, symbolizuje powierzchowność współczesnych związków. „Duplicate, then you wait for the next kuwait” wyraża cyniczny pogląd na cykl reprodukcji i oczekiwania na kolejną wojnę o zasoby, postrzeganą jako „bezkrwawa, zabawna, medialnie nagłośniona i udana wojna o surowce”. Tricky opisał swoje intencje jako chęć bycia „trójwymiarowym”, dokumentującym świat pełen „przemocy. śmierci. seksu. pieniędzy. podstępów”.

Refren „Karmacoma, Jamaica and Roma” powtarza się hipnotycznie, tworząc niemal rytualny charakter, wciągający słuchacza w ten stan odrętwiałej świadomości. Sama idea „Karmacoma” jako portmanteau symbolizuje połączenie różnych wpływów i globalny zasięg tematyki utworu.

W dalszej części utworu 3D śpiewa: „Don't want to be on top of your list / Monopoly and properly kissed / We overcome in sixty seconds / With the strength we have to together / But for now, emotional ties they stay severed / When there's trust there'll be treats / And when we funk we'll hear beats”. Wersy „Monopoly and properly kissed” interpretuje się jako krytykę skomodyfikowanego romansu i społeczeństwa, gdzie miłość jest pożądana, ale rzadko pielęgnowana. Odniesienie do „pokonania w sześćdziesiąt sekund” sugeruje ulotne chwile połączenia lub powierzchownego spełnienia, co stoi w kontraście z trwającym rozłamem emocjonalnym. Ostatnie wersy dają nadzieję na autentyczne połączenie i twórczą ekspresję, ale tylko pod warunkiem odbudowania zaufania.

W drugiej części Tricky ponownie rapuje, wracając do introspekcji z nutą autoironii: „Deflowering my baby, are you my baby mate / I must be crazy, see i'm swazy / Digging a hole in your neighborhood / You're crazy but you're lazy, must be lazy”. „Deflowering my baby” może oznaczać utratę niewinności w związku lub w szerszym kontekście społecznym, utratę wrażliwości na „cuda ludzkich połączeń i świadomości”. „I'm swazy” jest znanym odniesieniem do aktora Patricka Swayze, które zespół podobno dedykował jemu, wprowadzając do tekstu surrealistyczny element kinowy. Powtórzenie „you're crazy but you're lazy” wzmacnia temat stagnacji i autodestrukcji.

Warto zaznaczyć, że Tricky nagrał własną wersję „Karmacoma” pod tytułem „Overcome” na swój debiutancki album Maxinquaye, wydany miesiąc przed Protection. Jego wersja, jak to ujął David Bennun z The Quietus, to „gęsty, niespokojny gorączkowy sen – i niemal kubistyczna wizja chwili, która obejmuje w tej samej ramie parę spacerującą po cichych przedmieściach, podczas gdy trzy tysiące mil dalej szaleje wojna w Zatoce Perskiej”. Massive Attack stworzyli również drugą wersję piosenki, bez Tricky’ego, zatytułowaną „Fake the Aroma” na charytatywną płytę The Help Album.

Warstwa muzyczna „Karmacoma” jest równie bogata jak tekst. Utwór zawiera liczne sample, w tym główną strukturę rytmiczną z qawali Nusreta Fateha Alego Khana ‘Dam mast qalender mast mast’, melodię z opery Książę Igor Aleksandra Borodina oraz samplowanie tuwińskiego śpiewu gardłowego. Te różnorodne wpływy, od Bliskiego Wschodu po muzykę klasyczną i etniczną, podkreślają globalną perspektywę utworu. Oficjalny teledysk, wyreżyserowany przez Jonathana Glazera, jego debiutancka praca, wizualnie wzmacnia tematykę izolacji i dziwnych ludzkich zachowań, przedstawiając postacie w oddzielnych pokojach, nieświadome wzajemnie swojego istnienia, co może być metaforą zamykania się ludzi w swoich światach.

„Karmacoma” pozostaje jednym z najbardziej enigmatycznych i wielowymiarowych utworów Massive Attack, łącząc osobiste rozważania z szerokim komentarzem na temat społeczeństwa i globalnych konfliktów. Jest to piosenka, która zmusza do refleksji nad naszymi wyborami, konsekwencjami i ulotną naturą ludzkich połączeń, jednocześnie otulając słuchacza hipnotycznym trip-hopowym brzmieniem.