Interpretacja Wrocławska piosenka - Maria Koterbska

Piosenka „Wrocławska piosenka”, spopularyzowana przez niezapomnianą Marię Koterbską, to utwór, który wykracza poza zwykłą melodię, stając się lirycznym hołdem i pieśnią budującą tożsamość powojennego Wrocławia. Powstała w 1951 lub 1952 roku, a jej muzykę skomponował Jerzy Harald, zaś słowa napisała jego żona, Krystyna (Eugenia) Wnukowska. Inspiracją do jej stworzenia była telefoniczna rozmowa Józefa Majchrzaka, pracownika wrocławskiej rozgłośni Polskiego Radia, który zaprosił małżonków na koncerty do Wrocławia i barwnie opowiedział o mieście, którego pani Wnukowska nigdy wcześniej nie odwiedziła. Walczyk, napisany w zaledwie dwa dni, z miejsca stał się fenomenem, a jego premiera, podczas koncertu orkiestry Haralda w Hali Ludowej, gdzie Maria Koterbska zaśpiewała go z kartki, wzbudziła ogromny aplauz publiczności.

Utwór rozpoczyna się obrazem wieczoru, który łagodnie zapada nad miastem: „Wieczór zapada, już noc niedaleko / Już gwiazdy migocą na niebie”. Ta spokojna sceneria natychmiast wprowadza w intymny nastrój, który rozlewa się na cały utwór. Rzeka Odra, symboliczna dla Wrocławia, staje się tu niemalże żywą istotą, która „Srebrzy się Odra, najmilsza ma rzeka / I płynie z piosenką do ciebie”. Jest to zaproszenie do osobistej relacji z miastem, które śpiewa do swojego mieszkańca lub gościa, otulając go melodią i spokojem. Odra jest tu nie tylko elementem krajobrazu, ale wręcz nośnikiem emocji i komunikacji.

Dalej piosenka przenosi nas w tętniące życiem centrum, gdzie „Mkną po szynach niebieskie tramwaje / Przez wrocławskich ulic sto”. Obraz „niebieskich tramwajów” stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli Wrocławia, a Maria Koterbska, jak wspomina portal wroclaw.pl, przyczyniła się do rozsławienia tychże tramwajów na całą Polskę. To nie tylko środek transportu, ale symbol dynamicznego rozwoju i codziennego pulsu miasta. Tekst podkreśla także niezwykłą otwartość i radość, gdzie „Tu przechodnia uśmiechem witają / Dzieci, kwiaty i każdy dom”. Całe miasto, od ludzi po naturę i zabudowania, wita z życzliwością, tworząc atmosferę wspólnoty i optymizmu. To szczególnie ważne w kontekście powojennego Wrocławia, który po II wojnie światowej był miastem zrujnowanym i na nowo zasiedlanym przez polskich osadników, wielu z nich przesiedlonych ze Wschodu. Piosenka ta, pełna ciepła i nadziei, pomagała budować nową, polską tożsamość dla dawnego Breslau, przekształcając go w tętniący życiem Wrocław.

Refren utworu, powtarzający się wielokrotnie, utrwala wrażenie miasta, które nieustannie śpiewa: „Na przystankach nucą słowiki / Dźwięczy śpiewem stary park / Przez Sępolno, Zalesie i Krzyki / Niesie melodię wrocławska wiatr”. Wymienienie konkretnych dzielnic – Sępolna, Zalesia i Krzyków – zakorzenia piosenkę głęboko w topografii Wrocławia, czyniąc ją bliską mieszkańcom. Śpiewające słowiki i park, który „dźwięczy śpiewem”, wzmacniają poczucie wszechobecnej harmonii i radości. Nawet wiatr staje się tu orkiestratorem, niosącym melodię po całym mieście. Jest to obraz idylliczny, ale jednocześnie głęboko zakorzeniony w autentycznym duchu odbudowującego się miasta.

Poranek w piosence to moment, gdy „fabryczne syreny / Dzień dobry powiedzą znów miastu”. Ten obraz łączy romantyczną wizję miasta z jego przemysłowym, pracowitym charakterem. Nawet dźwięki fabryk, które mogłyby kojarzyć się z surowością, są tu przedstawione jako serdeczne powitanie. Następnie pojawia się subtelna, ale mocna metafora: „Słonko jak jaskier wykwitnie z zieleni / Dziewczyna zaśpiewa przy pracy”. To połączenie natury i ludzkiej aktywności, gdzie słońce rozkwita niczym kwiat, a praca staje się źródłem radości i pieśni. Piosenka nie ucieka od realiów codziennego życia, ale nadaje im poetycki i optymistyczny wymiar.

„Wrocławska piosenka” stała się nie tylko przebojem, ale wręcz hymnem Wrocławia. Jej znaczenie symboliczne potwierdziło się nawet w kosmosie, kiedy to w 1978 roku polski kosmonauta Mirosław Hermaszewski usłyszał ją z centrum kontroli lotów. Jak wspominał, „to był miód na moje serce, coś poruszającego”. Maria Koterbska, choć pochodziła z Bielska-Białej, stała się nierozerwalnie związana z Wrocławiem, który w 2015 roku uhonorował ją medalem „Merito de Wratislavia – Zasłużony dla Wrocławia”, a w 2022 roku jeden z nowych wrocławskich tramwajów otrzymał jej imię. W wywiadzie opublikowanym w „Karuzeli mojego życia”, biografii spisanej przez jej syna Romana Frankla, artystka wspominała, że „Wrocławska piosenka” powstała w pociągu w drodze na koncert do Wrocławia na początku lat 50., a tekst pisała Krystyna Wnukowska. Ta historia tylko dodaje autentyczności i spontaniczności temu wyjątkowemu utworowi, który na zawsze wpisał się w tkankę miasta i pamięć o Marii Koterbskiej.