Interpretacja Meluzyna - Małgorzata Ostrowska

Piosenka „Meluzyna” Małgorzaty Ostrowskiej, która na stałe wpisała się w kanon polskiej muzyki rozrywkowej, to utwór o wiele głębszym przesłaniu, niż mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka. Powstała w 1985 roku na potrzeby kultowego filmu Krzysztofa Gradowskiego „Podróże Pana Kleksa”, gdzie Małgorzata Ostrowska nie tylko ją zaśpiewała, ale również wcieliła się w rolę królowej Aby. Muzykę do utworu skomponował Andrzej Korzyński, a słowa napisał sam reżyser, Krzysztof Gradowski.

W sercu interpretacji „Meluzyny” leży opowieść o nieodwzajemnionej, a może po prostu trudnej do zaakceptowania miłości, rozgrywającej się w fantastycznej, podwodnej scenerii. Tytułowa Meluzyna, piękna pani, zakochuje się w Pustoraku, który „po dnie skalistym kroczy”. To spotkanie dwóch odmiennych światów – pełnego nadziei uczucia i twardej, być może pozbawionej złudzeń rzeczywistości. Ważnym kluczem do zrozumienia utworu jest postać Meluzyny. Wbrew powszechnemu mniemaniu, nie jest ona tworem Jana Brzechwy, lecz wywodzi się z europejskiego folkloru, zwłaszcza francuskich legend średniowiecznych. Historyczna Meluzyna była piękną kobietą, która w każdą sobotę zmieniała się od pasa w dół, przyjmując postać węża, smoka lub ryby, czego jej mąż nie mógł odkryć. Ten element transformacji i ukrytej natury nadaje bohaterce piosenki aury tajemniczości i wyjątkowości, co czyni jej miłość do „starego Pustoraka” jeszcze bardziej niezwykłą.

Mimo prób Meluzyny, która proponuje „coś dla duszy, coś dla smaku, czary mary”, Pustorak pozostaje niewzruszony: „Nie dał nabrać się na czary, nie te oczy, nie te oczy!”. Jego postać symbolizuje opór, realizm, a może nawet cynizm, niepodatny na miłosne zaklęcia. Refren piosenki, „Meluzyno, Meluzyno, porzuć płonne swe nadzieje. Odpłyń własną limuzyną, świat się śmieje, świat się śmieje”, jest gorzką radą. Sugeruje on, że miłość Meluzyny jest postrzegana jako naiwna lub wręcz śmieszna przez „świat” – społeczeństwo, otoczenie, które nie rozumie lub nie akceptuje tego uczucia. „Limuzyna” może tu symbolizować powrót do własnego, znanego, komfortowego życia, z dala od niespełnionych pragnień. Jednak zaraz potem tekst dodaje, że „miłość, moi mili, jest nieczuła na mądrości” i „dla jednej wspólnej chwili zapomina o śmieszności”, co podkreśla jej irracjonalną siłę i zdolność do przekraczania barier rozsądku.

Samo umiejscowienie akcji „pod wodą” jest metaforą odmienności i wyjątkowości, ale jak podpowiada tekst: „To, co dzieje się na lądzie, to pod wodą też się zdarza”. Ta uniwersalna konkluzja podkreśla, że motywy miłości, odrzucenia i społecznej oceny są ponadczasowe i niezależne od kontekstu. Zmiana w ostatniej zwrotce z „refrenu tej piosenki” na „morał tej piosenki” wskazuje, że ta historia jest powtarzalną lekcją, przestrogą lub po prostu odzwierciedleniem ludzkich (czy baśniowych) doświadczeń.

Ciekawostką jest fakt, że sama Małgorzata Ostrowska, pytana o genezę utworu, przyznała po latach, że początkowo nie do końca wiedziała, kim jest Meluzyna i Pustorak. Artystka, znana z zespołu Lombard, wspominała, że film był dla niej wyzwaniem, a na początku kariery nie chciała być piosenkarką, marząc o byciu biologiem. Mimo to, jej wykonanie „Meluzyny” stało się jednym z największych przebojów lat 80. i symbolem tamtej epoki.

Piosenka zyskała na znaczeniu także w nowoczesnych kontekstach. Małgorzata Ostrowska w wywiadzie dla Plejady ujawniła, że „Meluzyna” stała się nieoficjalnym hymnem społeczności LGBT+, co jej zdaniem doskonale pasuje do utworu. Artystka zauważyła, że piosenka opowiada o „podwodnej miłości dwóch nietypowych istot, o uczuciu nieuznawanym przez świat”, co rezonuje z doświadczeniami tej społeczności. To nadaje utworowi nowe, potężne znaczenie, podkreślając jego ponadczasowość i uniwersalność w wyrażaniu dylematów związanych z akceptacją i poszukiwaniem miłości w obliczu społecznego osądu. Piosenka doczekała się także kilku odświeżonych wersji, między innymi w 2012 roku na albumie „Gwiazdy dzieciom 2” oraz w 2014 roku w rock'n'rollowej aranżacji, co świadczy o jej nieprzemijającej sile oddziaływania.