Interpretacja Przeżyj to sam - Lombard

"Przeżyj to sam", kultowy utwór polskiego zespołu Lombard, to znacznie więcej niż tylko piosenka – to symbol epoki i głos pokolenia dorastającego w trudnych latach 80. w Polsce. Utwór, skomponowany przez Grzegorza Stróżniaka z tekstem Andrzeja Sobczaka, powstał w 1981 roku, stając się muzycznym manifestem oporu przeciwko reżimowi komunistycznemu.

Pierwsze strofy utworu malują obraz człowieka obserwującego życie bez emocji, stojącego "na przekór czasom i ludziom wbrew". To jednostka odizolowana, postrzegająca świat jako "grę", w której inni "zmieniają świat za Ciebie", "nadstawiają głowę, podnoszą krzyk", podczas gdy bohater tekstu wybiera bezpieczną odległość, "bo tak lepiej i w razie czego nie tracisz nic". Ta postawa bierności i dystansu była powszechna w szarej rzeczywistości PRL-u, gdzie strach przed zaangażowaniem i konsekwencjami często paraliżował społeczeństwo. Tekst Andrzeja Sobczaka, który zmarł w 2011 roku, był wyrazem frustracji i nadziei młodych ludzi tamtych czasów, poruszając tematy wolności i indywidualności. Co ciekawe, Andrzej Sobczak napisał słowa w przypływie złości, wywołanej obejrzeniem propagandowego programu telewizyjnego, który plugawił uczestników demonstracji.

Refren – „Przeżyj to sam! Nie zamieniaj serca w twardy głaz, póki jeszcze serce masz” – to potężne, niemal krzykliwe wezwanie do działania i emocjonalnego zaangażowania. Jest to apel o przełamanie obojętności i wyjście ze strefy komfortu, które definiowały brak zaangażowania wobec wydarzeń moralnie ocenianych jako złe. Ten fragment nabiera szczególnego znaczenia w kontekście historycznym, gdzie "twardy głaz" symbolizował zarówno znieczulenie jednostki, jak i betonowy ustrój, w którym przyszło żyć Polakom.

Dalsze zwrotki piosenki przedstawiają punkt zwrotny. Bohater widzi "w Dzienniku zmęczonych ludzi, wzburzony tłum" – obrazy, które bezsprzecznie kojarzyły się z manifestacjami i protestami społecznymi w komunistycznej Polsce. "Spiker cedził ostre słowa, od których nagła wzbierała złość", co jest bezpośrednim odniesieniem do manipulacji i kłamstw serwowanych przez ówczesne media państwowe, jak np. "Dziennik Telewizyjny", będący narzędziem propagandy reżimu. To właśnie ten moment, kiedy w bohaterze "począł gniew kiełkować aż pomyślał – milczenia dość!", oznacza przebudzenie, zerwanie z dotychczasową apatią i decyzję o aktywnym uczestnictwie w otaczającej rzeczywistości.

Historia powstania utworu jest równie fascynująca. Muzykę do "Przeżyj to sam" skomponował Grzegorz Stróżniak, założyciel i lider Lombardu, mając zaledwie 16 lat. Pierwotnie, w 1974 roku, była to popowa kompozycja zatytułowana "Ciche marzenia" z jego własnym tekstem. To właśnie w początkach formowania zespołu Lombard, utwór ewoluował w kierunku rockowym, między innymi dzięki gitarowym zagrywkom Piotra Zandera. Tekst Andrzeja Sobczaka, dodany później, nadał mu ostateczne, protestacyjne przesłanie.

"Przeżyj to sam" zadebiutowało radiowo 1 kwietnia 1982 roku w reaktywowanym po przerwie spowodowanej stanem wojennym Programie III Polskiego Radia. Jednak już po dwóch dniach emisji, utwór został zdjęty na żądanie cenzury, a taśma z nagraniem prawdopodobnie zniszczona, uznano bowiem jego przekaz za zbyt kontrowersyjny i antykomunistyczny. Mimo to piosenka szybko stała się nieoficjalnym hymnem opozycji i symbolem walki o wolność, a jej znaczenie wykraczało poza samą muzykę. Dopiero w 1983 roku utwór ukazał się na płycie "Live", zdobywając status złotej płyty.

Niezależnie od upływu czasu, "Przeżyj to sam" zachowuje swoją uniwersalność i nadal pozostaje aktualnym komentarzem do współczesności. Grzegorz Stróżniak wielokrotnie podkreślał, jak ważny jest ten utwór dla kilku pokoleń Polaków, w tym dla bohaterów Solidarności, i jak bardzo chroni go przed zawłaszczaniem, odrzucając propozycje wykorzystania w celach reklamowych czy politycznych, aby piosenka "zawsze łączyła Polaków we wspólnym śpiewaniu ponad podziałami". Ta rockowa ballada, z jej silnymi emocjami i ponadczasowym przesłaniem, jest trwałym dziedzictwem Lombardu i inspiracją dla kolejnych pokoleń artystów, będąc żywym świadectwem historii i nieustannej potrzeby zaangażowania.