Interpretacja A tengelykezű félember - Locomotiv GT

Piosenka "A tengelykezű félember" (Człowiek-pół z dłońmi jak topory) z debiutanckiego albumu zespołu Locomotiv GT, wydanego w grudniu 1971 roku, to utwór, który z miejsca wyróżniał się na tle ówczesnej węgierskiej sceny muzycznej. Tekst, napisany przez Annę Adamis, ówczesną żonę perkusisty Józsefa Lauxa i stałą współpracowniczkę Gábora Pressera, twórcy muzyki, maluje niepokojący, a zarazem intrygujący portret enigmatycznej postaci.

Główny bohater utworu, "tengelykezű félember", to figura na wpół ludzka, wyposażona w dłonie o sile i naturze toporów. Już samo to określenie budzi skojarzenia z kimś niekompletnym, ale jednocześnie potężnym i niebezpiecznym, choć jego siła wydaje się być częścią jego bytu, a nie aktywnie używanym narzędziem agresji. „A tengelykezű félember nie boi się, a tengelykezű félember przeżyje” – te słowa na początku utworu wskazują na jego wytrwałość i zdolność do adaptacji, pomimo, a może właśnie dzięki swojej odmienności. Jest on świadomy swojego "połówkowego" statusu, lecz nie jest to dla niego powód do lęku, raczej do przetrwania. Interesujące jest nawiązanie do gestu podania ręki: „Gdybyśmy się spotkali, wciąż uścisnęlibyśmy sobie ręce”. To sugeruje, że mimo jego dziwaczności, istnieje w nim potrzeba kontaktu i pewien rodzaj ludzkiej solidarności.

Druga zwrotka pogłębia obraz postaci, ujawniając jej izolację i specyficzny sposób komunikacji. „A tengelykezű félember nie mówi, jego zardzewiały mózg rozumie tylko jedno słowo dobrze”. "Zardzewiały mózg" może symbolizować trudność w przystosowaniu się do złożonych interakcji społecznych, może to być metafora mentalnego bloku, niezrozumienia lub uproszczonego postrzegania świata. Jednakże, paradoksalnie, jest w nim też głęboka lojalność i bezwarunkowe oddanie: „Jeśli zaprosisz go na drinka, włoży rękę w ogień za ciebie”. Ta jednowymiarowa, ale intensywna wierność kontrastuje z jego niezdolnością do werbalnej komunikacji, podkreślając wagę czynów nad słowami.

Ostatnia strofa wprowadza element fundamentalnego rozdarcia. „A tengelykezű félember pewnego dnia rozpadł się na dwie części z jednej całości, jedną połowę zostawia w domu, niech nadejdzie wieczór, kto go powita”. To rozpad na dwie części jest kluczowym momentem, sugerującym wewnętrzny konflikt, utratę integralności lub niemożność pełnego zjednoczenia w życiu bohatera. Pytanie o to, kto go powita wieczorem, rezonuje z samotnością i poszukiwaniem akceptacji, zwłaszcza gdy powraca do „domu”, gdzie czeka na niego tylko połowa jego samego. Może to być alegoria artysty, który dzieli się sobą ze światem, zostawiając część siebie w ukryciu, lub po prostu symbol podzielonej osobowości każdego człowieka, który w różnych sferach życia prezentuje odmienne "ja". W kontekście Węgier w latach 70., tekst Anny Adamis mógł subtelnie nawiązywać do rozczarowania i niemożności pełnej ekspresji w społeczeństwie poddanym presji ideologicznej, gdzie prawdziwa integralność często musiała być poświęcana na rzecz pozorów.

Muzycznie, "A tengelykezű félember" to przykład charakterystycznego dla wczesnego LGT cięższego brzmienia niż ówczesna węgierska muzyka pop, z wyraźnymi wpływami blues-rocka. Album debiutancki Locomotiv GT, wydany w 1971 roku, był świadomym wyborem zespołu, aby grać wysokiej jakości rocka, inspirowanego współczesnymi zespołami angielskimi i amerykańskimi. Utwór ten, podobnie jak inne na płycie, cechował się większą improwizacją, co pozwalało muzykom, takim jak wirtuoz gitary Tamás Barta, klawiszowiec Gábor Presser, basista Károly Frenreisz i perkusista József Laux, na zaprezentowanie swoich umiejętności. Krytycy zwracali uwagę na "ostry bluesowy" charakter utworu, z wybitną grą Barty na gitarze slide, uzupełnioną pomysłową partią basu Frenreisza i unisono gitary z organami. Bas Frenreisza, grającego kwintami, bywał porównywany do stylu Jacka Bruce'a. Nawet jeśli jeden ze źródeł określa tekst jako "dowcipny, ale trochę jak wypełniacz" dla popisów Barty, to jego metaforyczna głębia pozostaje znacząca, otwierając pole do szerokich interpretacji, które wykraczają poza samą muzyczną formę.

Istnieje także angielska wersja utworu, zatytułowana "Hammer-Handed Half Man", która ukazała się na czechosłowackiej płycie "Motor City Rock" w 1978 roku, nagranej w 1975 roku, również z tekstem Anny Adamis. Angielskie fragmenty tekstu, takie jak "his mind is Rusted like our team you can't lubricate it with some jeans here" (jego umysł jest zardzewiały jak nasza drużyna, nie da się go nasmarować dżinsami), nieco zmieniają konotacje "zardzewiałego mózgu", ale zachowują motyw trudności w funkcjonowaniu. Debiutancki album był dla członków LGT "poznawaniem się" – jak wspominał Presser – i dopiero przy następnej płycie stali się "prawdziwym zespołem". W tym kontekście, „A tengelykezű félember” może być również metaforą procesu formowania się tożsamości samego zespołu, poszukującego swojego miejsca i spójności w dynamicznym świecie rocka.