Interpretacja A rádió - Locomotiv GT

"A rádió" grupy Locomotiv GT to prawdziwa oda do fenomenu radiofonii, nie tylko jako środka przekazu, ale też jako świadka i uczestnika historii Węgier. Piosenka, pochodząca z albumu Zene – Mindenki másképp csinálja z 1977 roku, została napisana przez Gábora Pressera i Sztevanovity Dusána i jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych utworów zespołu. Zespół LGT, znany ze swoich progresywnych korzeni rockowych, z czasem eksperymentował z jazzem, funkiem i popem, stając się jednym z najpopularniejszych węgierskich zespołów rockowych.

Tekst utworu to muzyczna kronika węgierskiego radia, która z precyzją, choć w poetycki sposób, śledzi jego rozwój od skromnych początków aż po nowoczesność. Pierwsze wersy przenoszą nas do czasów, gdy nadawanie nazywano jeszcze „broadcastingiem” i było przedsięwzięciem kosztownym, a pierwszy spiker z drżeniem zasiadał przed mikrofonem, a jego „miedziany głos” wznosił się w przestworza. To uosobienie ekscytacji i pionierskiego ducha epoki.

W piosence odnajdziemy konkretne, historyczne detale. Na przykład wspomnienie o pierwszym studiu w 1923 roku, mieszczącym się w zamkniętej ciężarówce meblowej przy ulicy Gyáli út, znajduje potwierdzenie w faktach. W 1924 roku eksperymentalne audycje były rzeczywiście nadawane z meblowozu stojącego na dziedzińcu Instytutu Doświadczalnego Poczty. Co więcej, utwór przywołuje postać Marcala Jánosa, technicznego asystenta poczty i amatora-śpiewaka, który bez akompaniamentu śpiewał węgierskie melodie do mikrofonu, co było częścią wczesnych, eksperymentalnych transmisji radiowych. To pokazuje, jak bardzo szczegółowo i pieczołowicie twórcy piosenki oddali hołd wczesnej historii radia.

Dalsze wersy opisują ewolucję radia: od pierwszego koncertu transmitowanego z Ogrodu Zoologicznego w 1924 roku, przez pojawienie się nadajnika w Csepel w 1925 roku, który witał słuchaczy „dzień dobry”, aż po sprytnych studentów, którzy budowali detektorowe odbiorniki. Radio szybko stało się częścią codzienności, a jego wpływ na przemysł fonograficzny, który "przeklinał konkurencję" oferującą "Błękitną rapsodię" bez zysku, jest wyraźnym sygnałem zmieniających się czasów.

Piosenka podkreśla również rolę i znaczenie spikerów, choć często pozostawali oni anonimowi. W czasach „bohaterów” obowiązywała zasada, że nie wolno improwizować, a tekst musi być odczytany. Choć twarze Skoff Elzy i Filotás Lili były mniej znane, „każdy słuchacz wiedział, jak piękne mają głosy”. Elza Skoff (ur. 1905) była faktycznie spikerką i korektorką Węgierskiego Radia, a jej nazwisko zostało uwiecznione w tekście LGT.

Z biegiem lat radio stało się domowym towarzyszem. Dzieci szukały „pana w pudełku”, babcie pieczołowicie polerowały obudowy odbiorników, a listonosze pobierali abonament, przypominając, że „trzeba było płacić tak samo za dobre, jak i złe wiadomości”. Jest to wzruszający obraz roli radia w węgierskich domach, będącego źródłem informacji, rozrywki i elementem domowego krajobrazu.

Piosenka zręcznie parodiuje fragmenty prawdziwych audycji radiowych, od meldunków pogodowych („piąty numer to sześćdziesiąt trzy – trochę się zachmurzyło”) po proste konkluzje, dające słuchaczowi pewną kontrolę: „Jeśli ci się nie podoba, możesz je wyłączyć”. To symbolizuje zarówno wszechobecność, jak i ulotność medium.

Ostatnie zwrotki przenoszą nas w erę nowoczesności, gdzie radio jest już stereofoniczne, oferując bogatsze wrażenia dźwiękowe, a nawet możliwość słuchania różnych treści z dwóch stron jednocześnie. Mimo postępu, piosenka przypomina, że „stare piosenki” wciąż mogą być usłyszane, co zamyka klamrą opowieść o ponadczasowości radia. Co ciekawe, utwór "A rádió" stał się na Węgrzech pewnego rodzaju hymnem dla nowych stacji radiowych, które często puszczają go jako pierwszą audycję po hymnie narodowym. Telefonując na infolinię Węgierskiego Radia, można również usłyszeć ten utwór podczas oczekiwania na połączenie. Ten fakt, że sama piosenka o radiu stała się częścią radiowej tradycji, dodaje jej meta-znaczenia i podkreśla głęboki związek LGT z węgierską kulturą. Nagranie charakteryzuje się akompaniamentem pianina Gábora Pressera, a wokalnie angażują się Presser, Somló i Karácsony. Pod koniec utworu pojawia się kolaż, imitujący fragmenty archiwalnych audycji radiowych, takich jak prognoza pogody czy losowanie lotto.

A rádió to nie tylko piosenka o technologii, ale także o pamięci, wspólnym doświadczeniu i ciągłości kultury. Locomotiv GT, poprzez swój utwór, celebruje radio jako instytucję, która przetrwała i ewoluowała, będąc świadkiem i narratorem historii. Jest to hołd dla medium, które na zawsze wpisało się w tkankę społeczeństwa, dostarczając informacji, muzyki i połączenia z szerszym światem, zawsze obecne w tle, jak wiecznie powtarzające się „Szól a rádió, szól a rádió” (Radio gra, radio gra).