Interpretacja Jozin z bazin - Ivan Mladek

"Jožin z bažin" to kultowa piosenka czeskiej grupy Banjo Band, wydana po raz pierwszy w 1977 roku na albumie "Nashledanou!". Chociaż za wykonawcę utworu z albumu uważa się Banjo Band, to jej autorstwo przypisuje się głównie Ivanowi Mládkowi, który jest również kompozytorem i wokalistą. Tekst piosenki napisał Zdeněk Navrátil. Co ciekawe, utwór powstał na zamówienie – przyjaciele Mládka, którzy przygrywali w lokalu w Zlinie, mieli swojego maskotkę, Jožina z bažin, i to właśnie dla nich stworzono ten utwór. Pierwotna wersja tekstu była bardziej wulgarna, opowiadając o ekshibicjoniście straszącym pracowników fabryk obuwniczych w Vizovicach, ale dla potrzeb telewizji i radia została zmieniona na mniej kontrowersyjną, przedstawiając Jožina jako lidożercę.

Piosenka jest zabawną parodią średniowiecznych opowieści i legend, w których dzielny rycerz ratuje królestwo przed potworem, a w nagrodę otrzymuje rękę księżniczki i połowę królestwa. Narrator, jadący stuletnią Skodą na Orawę przez Morawy, natrafia na wioskę terroryzowaną przez potwora z bagien o imieniu Jožin. Ten specyficzny stwór "żre głównie Prażaków", co jest zabawnym nawiązaniem do stereotypowej niechęci, jaką Czesi żywią do mieszkańców Moraw, a także do żartów z "mieszczuchów". Wójt wioski, oferując "córkę za żonę i pół JZD" (czyli odpowiednik polskiego PGR-u), wzmacnia groteskowy, wręcz absurdalny charakter opowieści. To typowy dla epoki socjalistycznej element, który dodaje piosence humoru i kontekstu historycznego.

Rozwiązanie problemu z Jožinem okazuje się równie absurdalne, co samo zagrożenie – na potwora działa jedynie "práškovací letadlo", czyli samolot na opryski. Narrator, nie widząc w tym żadnego haczyka, szybko dogaduje się z wójtem, a już rano wzbija się w powietrze. Po opryskaniu Jožin staje się "cały biały" i "pílí z močálu ven", co sugeruje jego oszołomienie lub unieszkodliwienie. Ostatecznie, zamiast go zabić, bohater łapie go i sprzedaje do ZOO, co stanowi satyryczne zakończenie historii, podkreślające komercyjną naturę "bohaterstwa".

Popularność utworu wykroczyła daleko poza Czechy. W 2008 roku "Jožin z bažin" zdobył ogromną popularność w Polsce, stając się internetowym memem i podbijając listy przebojów radiowych. Teledysk, nagrany dla czeskiej telewizji w 1978 roku, z charakterystycznym tańcem Ivo Pešáka (brodatego artysty Banjo Band) i innymi komicznymi elementami (jak Ladislav Gerendáš z szybą, do której przykłada usta), przyczynił się do jego międzynarodowego sukcesu. Piosenka była również popularna na Węgrzech, w Austrii i Rosji. Nawet legendarny zespół Metallica wykonał jej cover podczas koncertu w Pradze w 2018 roku, co spotkało się z entuzjastycznym przyjęciem publiczności. Ivan Mládek sam przyznał, że dzięki tej piosence zaczął być traktowany poważnie jako twórca tekstów, a jej sukces doprowadził do tego, że Banjo Band grał więcej koncertów w Polsce niż w Czechach w 2008 roku. Istnieje nawet polska wersja utworu, wydana na albumie "Jozin z bazin w Polsce". Humor utworu, łączący absurd, ironię i nutę folkloru, sprawił, że "Jožin z bažin" stał się symbolem czeskiego humoru, zdolnego do robienia sobie żartów nawet z najstraszniejszych rzeczy.