Interpretacja Dziurawy Kapelusz - Gawęda

Piosenka „Dziurawy Kapelusz” w wykonaniu Zespołu Artystycznego ZHP „Gawęda”, znanego polskiego dziecięco-młodzieżowego zespołu, założonego w 1952 roku przez Andrzeja Kieruzalskiego, jest urzekającą odą do wolności, beztroski i radości płynącej z obcowania z naturą. Tekst, choć prosty, niesie ze sobą głębokie przesłanie o odrzuceniu konwencjonalnych wartości na rzecz bogactwa doświadczeń i swobody ducha. To dzieło, które doskonale wpisuje się w tradycję twórczości dla „Gawędy”, często tworzonej przez tak wybitnych artystów jak Wanda Chotomska i Włodzimierz Korcz, którzy odpowiadali za wiele popularnych utworów zespołu.

Utwór rozpoczyna się od postawienia w kontraście dwóch stylów życia: „Ktoś tam może woli drzemkę na fotelu, / Cztery kąty, sufit piąty, szósty – mur” do własnego wyboru narratora, który preferuje swój „kapelusz pełen, pełen dziur”. Ten obraz ciasnych, ograniczonych przestrzeni symbolizuje życie osiadłe, przewidywalne, być może nieco nudne i skupione na materialnym bezpieczeństwie. Z drugiej strony, dziurawy kapelusz staje się potężną metaforą. Jego „dziury” nie są defektem, lecz otwarciem na świat, zaproszeniem do przygody i swobodnego przepływu myśli i uczuć. Jest to symbol podróżnika, wędrowca, kogoś, kto nie boi się niekompletności i niedoskonałości, a wręcz widzi w nich wartość.

Refren utworu, „Bo dziurawy kapelusz na włóczęgę najlepszy, / Troski z wiatrem odfruną, głowę sobie przewietrzysz, / I ukłonisz się ziemi znad chmur, / Kapeluszem, co ma tyle dziur”, wzmacnia to przesłanie. Kapelusz staje się narzędziem do „przewietrzenia głowy” z codziennych trosk, do uwolnienia się od zmartwień, które niczym lekkie piórka odlatują z wiatrem. Gest „ukłonienia się ziemi znad chmur” sugeruje poczucie wolności, niemal niebiańskiego uniesienia, ale jednocześnie podkreśla pokorę i bliski związek z naturą. Jest to piękny obraz kogoś, kto doświadcza świata z góry, z szerokiej perspektywy, ale nie zapomina o swoich korzeniach.

W kolejnej zwrotce pojawia się motyw „krakających wron”, które uważają kapelusz za „model wymarzony” i „gniazdo uwić chcą”. Wrony mogą symbolizować społeczne naciski, pokusę osiedlenia się, dostosowania do norm, a nawet zazdrość czy niezrozumienie ze strony otoczenia, które widzi w „dziurach” jedynie miejsce do wypełnienia, zamiast otwartości. Jednak narrator stanowczo odrzuca tę perspektywę, deklarując, że „za miliony nie dam, nie dam go”. To świadczy o niezłomności i przekonaniu o prawdziwej wartości, którą ten symboliczny kapelusz reprezentuje – wartości nadrzędnej wobec wszelkich dóbr materialnych czy społecznego uznania.

Ostatnia zwrotka, w której w kapelusz „wielkie skarby można złowić”, jest apoteozą życia w zgodzie z naturą i czerpania radości z prostych rzeczy. „Dym z ogniska, babie lato, letni deszcz” to cenne doświadczenia, które często umykają tym, którzy zamknięci są w „czterech kątach”. Szczególnie wzruszający jest obraz „piórka, które wiosną złamał słowik, / Kiedy pisał nieudany wiersz”. To piórko, symboliczne dla niedoskonałości, twórczych prób, a może i melancholii, zostaje przyjęte i docenione jako skarb. To podkreśla, że w dziurawym kapeluszu mieści się całe spektrum ludzkich doświadczeń – zarówno piękno natury, jak i kruchość czy niedoskonałość, które są integralną częścią życia i które ten wędrowiec akceptuje i pielęgnuje.

Piosenka "Dziurawy Kapelusz" z albumu "Mini Hity" (2007) to zatem hymn o wyborze drogi serca, o poszukiwaniu autentyczności i wolności, które nie polegają na posiadaniu, lecz na otwarciu się na świat i jego subtelne piękno. Jest to przesłanie niezwykle bliskie wartościom promowanym przez harcerstwo i twórczość dla dzieci – wartościom, które kładą nacisk na rozwój wewnętrzny, szacunek do natury i odwagę bycia sobą.
To utwór, który w swojej prostocie, a zarazem poetyckości, przypomina nam, że prawdziwe bogactwo często kryje się w tym, co na pierwszy rzut oka wydaje się „dziurawe” lub niepełne, a tak naprawdę jest po prostu otwarte na nieskończoność możliwości.