Interpretacja Kateus - Erika Vikman

Piosenka „Kateus” (z fińskiego „Zazdrość”) Eriki Vikman to potężny manifest o odporności, autentyczności i odrzuceniu oczekiwań społecznych, osadzony w charakterystycznym dla artystki, teatralnym dyskopopowym brzmieniu. Wydany 9 września 2022 roku, utwór ten jest nie tylko kolejnym singlem w dorobku Vikman, ale również głównym motywem muzycznym filmu „Kikka!”, opowiadającego historię fińskiej ikony popu. Sama Erika Vikman opisała piosenkę jako wyraz wiary w siebie i własną siłę w świecie zdominowanym przez zazdrość, plotki, litość i fałszywych pochlebców.

Już pierwsze wersy, „Voi mitä juttuja olenkaan kuullut kerrottavan musta / Tämän naisen selkä on täynnä puukkoja, taputusta” (Ach, co ja już słyszałam o sobie / Plecy tej kobiety są pełne noży i oklasków), doskonale oddają doświadczenia artystki, która od początku swojej kariery, zwłaszcza po zwycięstwie w Tangomarkkinat w 2016 roku i udziale w UMK z hitem „Cicciolina” w 2020 roku, często znajdowała się w centrum uwagi publicznej. Vikman wielokrotnie podkreślała, że świat muzyki jest pełen fałszywości i „wbijania noży w plecy”, co stanowi tło dla jej publicznego wizerunku. Pomimo tej dwuznaczności – oklasków i krytyki – bohaterka piosenki niezmiennie „jatkanut valoa kohti se on ainut oikea tie” (zawsze podążała ku światłu, to jedyna słuszna droga), co świadczy o jej niezachwianej wierze w obrany kierunek.

Refren utworu jest jego bijącym sercem i esencją przesłania: „Voi kuinka helposti sääliä jaetaan / Mut oikea kateus se ansaitaan” (Ach, jak łatwo obdarza się litością / Lecz prawdziwą zazdrość się zasługuje). To wyraz buntu przeciwko paternalistycznemu współczuciu i podkreślenie, że prawdziwym osiągnięciem jest wzbudzenie zazdrości – nie tej negatywnej, lecz tej, która jest dowodem na sukces, odwagę i wykraczanie poza schematy. Erika Vikman, znana z bezkompromisowego podejścia do seksualności i wolności ekspresji, często spotykała się z kontrowersjami, a jej artystyczna postawa, którą sama określa jako łamanie barier, jest konsekwentnym odzwierciedleniem tej filozofii. W tekście piosenki artystka jasno deklaruje, że nie musi przejmować się plotkami, bo „maineen voi menettää kerran vaan” (reputację można stracić tylko raz), co jest wyzwalającym przesłaniem o tym, że największą wolność osiąga się, kiedy przestaje się bać oceny innych.

Dalsze wersy, takie jak „Kun on kulkenu tarpeeksi kauan suurennuslasin alla / Valheet voidaan todeksi muuttaa ne lehteen painamalla” (Kiedy wystarczająco długo chodziło się pod lupą / Kłamstwa można zamienić w prawdę, drukując je w gazecie), celnie punktują presję bycia osobą publiczną i siłę mediów w kształtowaniu narracji. Vikman, która otwarcie mówiła o hipokryzji otaczającej kobiecą seksualność i wyrażanie siebie, podkreśla, że zbyt wiele osób „odzwierciedla siebie na zewnątrz i tworzy siebie ze słów innych”. Jednakże ci, którzy „eivät uskoaan kadota voittajan maljoja juo” (nie tracą wiary, piją z pucharów zwycięzców), co stanowi afirmację wytrwałości i niezłomnego ducha.

Finałowe wersy: „Sinä opetit tietä niin rohkeasti kulkemaan / Liian kiltit kun harvemmin historiaa kirjoittaa” (Ty nauczyłaś tak odważnie kroczyć tą drogą / Zbyt mili rzadko piszą historię), są kluczowe dla interpretacji. Mogą odnosić się do konkretnej osoby, np. do Kikki, którą Erika Vikman uważa za „pionierkę i feministyczną torpedę”, lub do wewnętrznego głosu, który zachęca ją do bycia odważną i nieugiętą. To przesłanie wzmacnia wizerunek Vikman jako artystki, która świadomie prowokuje i rzuca wyzwanie konwencjom, ponieważ wierzy, że tylko taka postawa pozwala „wydobyć z życia znacznie więcej”, gdy potrafi się przyznać, że „to nie jest tak poważne”. Piosenka „Kateus” jest więc nie tylko świadectwem osobistych doświadczeń Eriki Vikman, ale także hymnem dla wszystkich, którzy odważają się żyć po swojemu, nie przejmując się osądami i ceniąc autentyczność ponad powszechnie akceptowaną „uprzejmość”.