Interpretacja Yekteniya 1 - Batushka

Yekteniya I: Oczyszczenie to otwierający utwór z debiutanckiego albumu polskiego zespołu black metalowego Batushka, zatytułowanego Litourgiya (2015). Tekst piosenki, podobnie jak cały materiał liryczny zespołu, napisany jest w staro-cerkiewno-słowiańskim, języku używanym w liturgii prawosławnej. Nazwa zespołu, "Batushka" (Батюшка), oznacza "Ojciec" i jest tytułem używanym w odniesieniu do prawosławnego kapłana.

Liryki utworu, jak i całego albumu Litourgiya, stanowią zbiorowy hołd dla tekstów liturgicznych, w tym psalmów i innych modlitw z prawosławnej mszy, takich jak Liturgia św. Jana Chryzostoma. "Yekteniya" to wschodniosłowiańska litania, forma modlitwy błagalnej. Zatem już sam tytuł, "Ekténia I: Oczyszczenie", jasno wskazuje na jego sakralny i penitencjarny charakter.

Początkowe wersy "Ujął Izraela, sługę swego, Wspomniał o miłosierdziu, Jak mówił do ojców naszych, Abrahama i potomstwa jego" odwołują się do przymierza Boga z Abrahamem i Jego stałej łaski wobec Izraela. Jest to odniesienie do fragmentów biblijnych, które podkreślają wierność Boga i Jego miłosierdzie. Kolejne wersy, "Zmiłuję się nad tobą Według wielkiej łaski Mojej, Według obfitości miłosierdzia Mego, Oczyszczę nieprawość twoją", to niemalże dosłowne cytaty z Psalmów pokutnych, zwłaszcza Psalmu 51 (Miserere mei, Deus). Cały tekst przeplata motywy boskiego miłosierdzia i ludzkiej grzeszności, z powtarzającym się wezwaniem do oczyszczenia z nieprawości. Fragment "Oto bowiem, w nieprawościach poczęty jestem, I w grzechach urodziła cię matka twoja" to również bezpośrednie nawiązanie do Psalmu 51, podkreślające fundamentalną, wrodzoną grzeszność człowieka.

Istotnym elementem interpretacji Batushki jest kontekst, w jakim te święte teksty są przedstawiane. Zespół, powstały w Białymstoku w 2015 roku z inicjatywy Krzysztofa Drabikowskiego, łączy elementy prawosławnej liturgii z black metalową oprawą muzyczną i wizualną. Członkowie zespołu występują w szatach liturgicznych i prawosławnych nakryciach głowy, co ma na celu ukrycie ich tożsamości i wzmocnienie rytualnego charakteru występów. Ta symbioza dźwięku i scenografii sprawia, że muzyka Batushki odbierana jest jako mroczne i rytualne doświadczenie.

Krzysztof Drabikowski, twórca zespołu, w jednym z wywiadów wspomniał, że "Yekteniya I" była pierwszą piosenką, którą napisał. Stwierdził, że po stworzeniu jej intro, zdał sobie sprawę z dziwnej atmosfery utworu i zdecydował się kontynuować ten motyw na całym albumie. Pokazał utwór swojej żonie, która początkowo go nie rozumiała, dopóki nie zobaczyła prawosławnej mszy, co otworzyło jej oczy na koncepcję zespołu. To pokazuje, że cel Batushki niekoniecznie polegał na bezpośredniej bluźnierczości, ale raczej na stworzeniu unikalnej estetyki i nastroju, wykorzystując elementy liturgiczne w nieoczekiwany sposób. Drabikowski przyznał również, że intencjonalnie pozostawił interpretację ich sztuki otwartą, nie deklarując jednoznacznie, czy jest ona bluźniercza, czy też promuje prawosławie. Chciał, aby głosy i teksty tworzyły nastrój, a ciężar pochodził z gitar.

Należy zaznaczyć, że w tekstach Batushki często dochodzi do subwersji, gdzie wzmianki o Bogu są zastępowane przez "Ja" lub podmiot tekstu sam siebie przedstawia jako Boga. To sprawia, że interpretacja staje się bardziej złożona – czy jest to bluźniercze przejęcie boskiej perspektywy przez człowieka, czy też mistyczne doświadczenie samoubóstwienia lub głębokiej introspekcji? Ta celowa ambiwalencja jest kluczowym elementem artystycznej wizji zespołu.

Muzycznie, "Yekteniya I" doskonale oddaje charakterystyczne brzmienie Batushki: połączenie surowego black metalu z elementami doom metalu, wzbogacone uroczystymi chórami i rytmicznymi dzwonami kościelnymi. Głębia i pełnia dźwięku, mimo agresji, tworzą jednocześnie atmosferę opresyjności i dziwnego zaproszenia, przypominającą prawdziwą ceremonię religijną z kadzidłem i modlitwami. Wokale obejmują zarówno głęboki growl, charakterystyczny dla black metalu, jak i czyste śpiewy, a także chanty, które wprowadzają element sakralności.

Cały album Litourgiya, z którego pochodzi "Yekteniya I", został entuzjastycznie przyjęty, a wiele serwisów uznało go za jeden z najlepszych albumów metalowych 2015 roku, stając się komercyjnym hitem na polskiej scenie metalowej. Sukces ten doprowadził do licznych tras koncertowych i występów na europejskich festiwalach. Zespół, pomimo kontrowersji i późniejszego sporu o nazwę między Krzysztofem Drabikowskim a Bartłomiejem Krysiukiem, pozostaje znaczącym zjawiskiem, które wprowadziło nową jakość do black metalu, łącząc go z tradycją prawosławnej liturgii w sposób zarówno innowacyjny, jak i prowokujący. W efekcie, "Yekteniya I: Oczyszczenie" to nie tylko utwór muzyczny, ale rytualne i medytacyjne doświadczenie, które zmusza słuchacza do konfrontacji z własnymi wyobrażeniami o świętości i bluźnierstwie.