Interpretacja L'italiano - Toto Cutugno

Piosenka „L'italiano” Toto Cutugno, choć na Festiwalu w Sanremo w 1983 roku zajęła zaledwie piąte miejsce, stała się nieoficjalnym hymnem włoskiej tożsamości i międzynarodowym fenomenem, podbijając serca słuchaczy na całym świecie. Została zainspirowana Włochami żyjącymi na emigracji oraz popularnym programem telewizyjnym „Buongiorno Italia”. Utwór powstał w Kanadzie, gdzie Cutugno, po jednym z koncertów, poprosił o gitarę i zaczął nucić słowa „Lasciatemi cantare”, co stało się początkiem jego największego hitu. Całość piosenki napisał we współpracy z Cristiano Minellono. Co ciekawe, pierwotnie piosenka nosiła tytuł „Con quegli occhi di italiano” (Z tymi włoskimi oczami) i była przeznaczona dla Adriano Celentano, który jednak odmówił jej wykonania, twierdząc, że „wszyscy i tak wiedzą, że jest Włochem” i nie musi tego śpiewać.

Tekst utworu to prawdziwy poemat o włoskości, pełen drobnych, zmysłowych detali, które składają się na obraz codziennego życia we Włoszech. Rozpoczynające się wersy „Lasciatemi cantare / Con la chitarra in mano / Lasciatemi cantare ... Sono un Italiano!” to deklaracja dumy i chęci wyrażenia swojej narodowej przynależności. To prośba o pozwolenie na bycie sobą, na pielęgnowanie tożsamości w świecie pełnym zewnętrznych wpływów.

W kolejnych strofach Cutugno maluje barwne pejzaże Włoch. „Buongiorno Italia gli spaghetti al dente / E un partigiano come presidente” to z jednej strony ikona włoskiej kuchni, a z drugiej odniesienie do historii i polityki. „Partyzant jako prezydent” to jasna aluzja do Sandro Pertiniego, byłego partyzanta, który w latach 80. był prezydentem Włoch, symbolizującego jedność i odporność narodu. Zwyczajne elementy, takie jak „autoradio zawsze w prawej ręce” czy „kanarek na parapecie”, wprowadzają nastrój autentyczności i ciepła.

Artysta z czułością dotyka także kwestii kulturowych: „Buongiorno Italia con i tuoi artisti, / Con troppa America sui manifesti”. Wyraża miłość do włoskiej sztuki, jednocześnie zauważając dominujący wpływ kultury amerykańskiej na włoskie plakaty i reklamy, co jest swego rodzaju melancholijną refleksją nad globalizacją. Wers „Con piu' donne sempre meno suore” w humorystyczny sposób odnosi się do zmieniającego się krajobrazu społecznego Włoch lat 80., sygnalizując stopniowe odchodzenie od tradycyjnych ról religijnych i sekularyzację społeczeństwa.

Zwrot do postaci „Maria” z „oczami pełnymi melancholii” i bezpośrednie „Buongiorno Dio ... lo sai che ci sono anch'io” dodają piosence osobistego, niemal intymnego wymiaru, podkreślając ludzką obecność i skromne, choć głębokie poczucie istnienia. Refren, powtarzający „Jestem Włochem, prawdziwym Włochem”, wyraża głęboką dumę z korzeni i autentyczności, a „piano piano” (powoli, cicho) sugeruje subtelność i intymność tego uczucia.

Dalsze detale, takie jak „krem do golenia miętowy”, „garnitur w prążki” i „powtórki w zwolnionym tempie w telewizji w niedzielę”, dobitnie podkreślają znaczenie piłki nożnej w włoskich domach i stanowią istotny element włoskiej tożsamości. „Kawa ristretto” i „nowe skarpetki w pierwszej szufladzie” to kolejne małe radości i codzienne rytuały. Wizerunek „flagi w pralni” i „Fiat Seicento z obitym nadwoziem” doskonale oddaje mieszankę narodowej dumy z poczuciem skromnej, nieidealnej rzeczywistości. Fiat 600 był symbolem powojennej mobilności Włochów.

Mimo że piosenka nie odniosła triumfu na festiwalu Sanremo w 1983 roku, zdobyła serca publiczności i szybko podbiła świat. Doczekała się ponad 200 wersji językowych, a Toto Cutugno osobiście wykonywał ją nawet po chińsku. Jej popularność, choć osłabła w latach 90., odrodziła się w 2006 roku, gdy Cutugno wykonał ją na koncercie charytatywnym w Rzymie, zorganizowanym po zwycięstwie Włoch w Mistrzostwach Świata FIFA. Piosenka ponownie stała się wówczas hymnem narodowej dumy i jedności. „L'italiano” to nie tylko piosenka, ale prawdziwy portret narodu, ukazujący Włochów z ich przywarami, pasjami i dumą. Toto Cutugno, który zmarł w sierpniu 2023 roku, pozostawił po sobie niezatarte dziedzictwo, a jego przebój zapewnił mu nieśmiertelność. Sam artysta wspominał, że w tej piosence „mówił o obyczajach w bardzo łagodny sposób” i stworzył ją jako „hołd dla wszystkich Włochów, którzy nie mogą żyć we Włoszech, którzy żyją za granicą”.