Interpretacja Ojalá - Silvio Rodriguez

Ojalá Silvio Rodrígueza to utwór, który od dziesięcioleci porusza słuchaczy swoją intensywnością i wieloznaczną poezją. Choć przez lata był obiektem rozmaitych interpretacji, w tym politycznych, sam autor, Silvio Rodríguez, wielokrotnie wyjaśniał, że jest to przede wszystkim piosenka o miłości, a właściwie o desamor, czyli o rozczarowaniu miłosnym i potrzebie zapomnienia. Skomponowana w 1969 roku na Oceanie Atlantyckim, podczas służby na kubańskim statku rybackim, została wydana dziewięć lat później na albumie Al final de este viaje (1978).

Silvio Rodríguez wyjawił, że inspiracją do powstania Ojalá była Emilia Sánchez, jego pierwsza wielka miłość, którą poznał w wieku 18 lat podczas służby wojskowej. Opisywał ją jako kobietę bardziej rozwiniętą, inteligentniejszą i kulturalną, która wprowadziła go w świat literatury, w tym w twórczość Césara Vallejo. Ich związek zakończył się, gdy Emilia podjęła studia medyczne i wróciła do rodzinnego Camagüey. To rozstanie, które nie było wynikiem wyczerpania się uczucia, lecz splecionych okoliczności życiowych, pozostawiło w artyście poczucie frustracji i tęsknoty, porównywalne do obecności ducha. Piosenka stała się wyrazem tego obsesyjnego wspomnienia i niepohamowanego uczucia, a nawet delirium.

Tytułowe „Ojalá” pochodzi z arabskiego „inshallah” i oznacza „oby”, „mam nadzieję” lub „niech Bóg da”. To słowo, użyte wielokrotnie w tekście, wprowadza silny element pragnienia, marzenia, ale jednocześnie ogromnej desperacji. Podmiot liryczny pragnie uwolnić się od wszechobecnej pamięci o ukochanej osobie.

Pierwsza strofa, "Ojalá que las hojas no te toquen el cuerpo cuando caigan, para que no las puedas convertir en cristal. Ojalá que la lluvia deje de ser milagro que baja por tu cuerpo. Ojalá que la luna pueda salir sin ti. Ojalá que la tierra no te bese los pasos.", wyraża próbę pozbawienia ukochanej jej magicznej, wręcz mitycznej mocy oddziaływania na świat i na podmiot liryczny. Liście zamieniające się w kryształ, deszcz jako cud spływający po jej ciele – to obrazy idealizacji i silnego zauroczenia, które podmiot liryczny desperacko próbuje unieważnić. Pragnie, aby świat przestał być odbiciem jej obecności, aby księżyc i ziemia mogły istnieć niezależnie od niej.

W kolejnych wersach następuje eskalacja pragnienia zapomnienia, granicząca z radykalnym odcięciem: "Ojalá se te acabe la mirada constante, la palabra precisa, la sonrisa perfecta, Ojalá pase algo que te borre de pronto. Una luz cegadora, un disparo de nieve." Te mocne, niemal brutalne obrazy – oślepiające światło, strzał śniegu – symbolizują nagłe i całkowite zniknięcie, które ma przynieść ulgę. Nie chodzi o fizyczne zniknięcie osoby, lecz o wymazanie jej z umysłu, zmysłów i wspomnień. Desperacja jest tak wielka, że podmiot liryczny woli samemu umrzeć, byle tylko nie widzieć jej ciągle, zawsze, w każdej sekundzie, w każdej wizji. To pragnienie rozciąga się nawet na sferę artystyczną: "Ojalá que no pueda tocarte ni en canciones..", co dla twórcy jest szczytem pragnienia separacji.

Trzecia strofa kontynuuje ten motyw: "Ojalá que la aurora no dé gritos que caigan en mi espalda. Ojalá que tu nombre se le olvide a esa voz. Ojalá las paredes no retengan tu ruido de camino cansado. Ojalá que el deseo se vaya tras de ti. A tu viejo gobierno de difuntos y flores." Aurora, o brzask, kojarzona zazwyczaj z nowym początkiem, tutaj ma nie wydawać krzyków – być może to echa minionych poranków spędzonych razem, które teraz ranią. Pragnienie, by imię ukochanej zostało zapomniane przez ten głos (być może głos podmiotu lirycznego, który śpiewa o niej), by nawet ściany nie przypominały o jej obecności, pokazuje skalę traumy po rozstaniu. Ostatni fragment tej strofy, "A tu viejo gobierno de difuntos y flores", jest najbardziej enigmatyczny i pozostawiał pole do wielu interpretacji, w tym politycznych. Silvio Rodríguez jednak jednoznacznie odrzucał takie odczytania, podkreślając osobisty, miłosny wymiar piosenki. Może to być metafora przeszłości, która już nie żyje, ale nadal otacza się pozorami piękna (kwiaty) i wpływa na obecne uczucia.

Piosenka jest przykładem poetyckiego mistrzostwa Rodrígueza, który używa silnych kontrastów i obrazów, by oddać ból, frustrację i determinację w przezwyciężeniu złamanego serca. Ojalá jest piosenką o miłości, która tak głęboko wryła się w serce, że jedyną ucieczką od jej wszechogarniającej obecności wydaje się być całkowite unicestwienie pamięci o niej. Jej uniwersalne przesłanie o złożoności ludzkich emocji i próbie radzenia sobie z rozpaczą sprawiło, że stała się jednym z najbardziej rozpoznawalnych i cenionych utworów artysty oraz ikoną kubańskiej Nueva Trova.