Piosenka "First Summer After" zespołu New Model Army, otwierająca ich album Unbroken wydany 26 stycznia 2024 roku, to klasyczna "road-trip song", pełna zwrotów akcji i przygód, nasycona zarówno energią wczesnych lat zespołu, jak i współczesnym wyrafinowaniem. Tekst utworu, charakterystyczny dla twórczości Justina Sullivana, głównego wokalisty i autora tekstów, oscyluje między komentarzem społecznym i politycznym a głęboko osobistymi refleksjami.
Słowa "After all the days of waiting we were suddenly released / We filled our pockets with good fortune and headed out East" sugerują nagłe zakończenie okresu oczekiwania, być może ucisku, i narodziny nowej, optymistycznej wolności, symbolizowanej przez podróż na wschód. Pojawiające się niemal natychmiast "rumours on the highways, there were shadows of the war" wprowadzają jednak element niepokoju, wskazując na niedawny konflikt lub polityczne zawirowania, które nadal rzucają cień na nowo odzyskaną swobodę. Kluczowe dla zrozumienia utworu jest powtarzające się zdanie "It was the first summer after and the last summer before", które oddaje nastrój czasu przejściowego – ulotnego momentu wytchnienia pomiędzy dwoma znaczącymi, być może trudnymi, erami. W wywiadzie Justin Sullivan odniósł się do tego sentymentu, mówiąc, że "to było pierwsze lato po COVID, więc wszyscy wyszli. Ale to ostatnie lato... przed", co wskazuje na okres po pandemii jako jedno z możliwych źródeł inspiracji, choć uniwersalność tekstu pozwala na szersze interpretacje historyczne i osobiste.
Druga zwrotka, z opisem zakupu "flowers for the wedding from the market in the square" i pojawienia się "dressed like pirates, just happy to be there", maluje obraz świętowania i niekonwencjonalnej radości. Obrazy te zderzają się jednak z "ghosts of Empire and the legends of the Wall", które silnie sugerują kontekst post-zimnowojenny, zwłaszcza upadek Muru Berlińskiego, lub szerszą refleksję nad historią i jej spuścizną. Zespół New Model Army, znany z politycznie zaangażowanych tekstów od swojego powstania w 1980 roku, często poruszał tematy związane z imperium i oporem. Justin Sullivan w wywiadach często podkreślał, że choć nazwa zespołu nawiązuje do armii Parlamentu z XVII wieku w Anglii, to symbolizuje ona przede wszystkim ideę rewolucji i oporu. To właśnie w tym kontekście "duchy imperium" mogą odnosić się do rozpadu dawnych struktur politycznych i społecznych, z którymi zespół wielokrotnie się mierzył w swojej twórczości.
Środkowa część utworu, "So we listened to the road, we listened to the wind / We listened to the bells, we listened to the trees / There were ripples on the water and ripples in the sheets / There were ripples in our hearts and ripples in the heat", koncentruje się na zmysłowym odbiorze chwili, docenianiu prostych rzeczy, ale jednocześnie wprowadza motyw "zmarszczek" – subtelnych zakłóceń, echa lub ukrytych napięć, które tkwią pod powierzchnią pozornego spokoju. Te "zmarszczki w naszych sercach" wskazują na wewnętrzne niepokoje i emocjonalny rezonans tych niepewnych czasów.
Punktem zwrotnym jest moment, gdy "the madman stole the keys in the dark dead of the night". To nagłe i niszczycielskie wydarzenie, symbolizujące utratę kontroli, bezpieczeństwa lub wolności, które może odnosić się do konkretnego wydarzenia politycznego, działań lidera, lub bardziej metaforycznie, do utraty nadziei. Fraza "Our luck we couldn't believe, like a strange shift of the light" podkreśla zaskoczenie i nagłość zmiany. W obliczu tego chaosu, narrator zwraca uwagę na fundamentalne znaczenie "kindness of other people we have built our lives upon", co podkreśla rolę wspólnoty i wzajemnego wsparcia w trudnych chwilach.
Zakończenie piosenki, powracające do motywu "zmarszczek" i wprowadzające nowe obrazy, takie jak "And now the people talk in riddles and drift to silence", sygnalizuje narastający strach, brak zaufania i niemożność otwartego komunikowania się, co sugeruje powrót do czasów opresji lub cenzury. Obrazy "all the colours they were turning, and the land was at rest / And the harvest moon was waning as we headed back West" przywołują jesienną scenerię, symbolizującą koniec cyklu, zanik światła i poczucie schyłku. Podróż "back West" może oznaczać powrót do punktu wyjścia, być może z poczuciem rozczarowania, a "dust rising from the fields until we couldn't see at all" symbolizuje utratę jasności i pogrążenie w niepewności co do przyszłości. Finalne powtórzenie refrenu "It was the first summer after and the last summer before" wzmacnia ideę, że ten krótki okres nadziei i wolności był jedynie efemerycznym interludium pomiędzy dwoma trudnymi okresami. Piosenka, będąca częścią albumu tworzonego "przez dość długi czas, z przerwami na opóźnione koncerty z okazji 40-lecia i projekt orkiestrowy Sinfonia", łączy w sobie echa minionych doświadczeń z zespołową zdolnością do tworzenia muzyki o głębokim przesłaniu, które rezonuje z osobistymi i politycznymi niepokojami.