Interpretacja Janusz Z Tartaka - Lej Mi Pół

Piosenka "Janusz z Tartaka" zespołu Lej Mi Pół to satyryczny portret polskiego "Janusza", stereotypowego, nieco przaśnego i prowincjonalnego mężczyzny w średnim wieku, podany w charakterystycznym dla grupy, comedy rockowym i punk rockowym stylu. Lej Mi Pół z Bielska-Białej, znany z kontrowersyjnych, zabawnych i często wulgarnych tekstów, tworzy utwory, które mają "odmóżdżać na weekend" i nie wymagają głębokiej refleksji. Zespół, choć w wywiadach często podkreśla brak jakiejkolwiek koncepcji artystycznej, doskonale posługuje się absurdem i hiperbolą, by kreować niezapomniane postacie i scenariusze.

Centralną postacią utworu jest tytułowy Janusz, trzydziestoośmioletni pracownik tartaku, którego codzienne życie naznaczone jest prozą i specyficznymi pasjami: ogrodnictwem i podróżami. Już w samym intro piosenki, z dialogiem Janusz-mama o "czyszczeniu klatki ptaka", pojawia się pierwszy, dwuznaczny motyw. Fraza ta, powtarzająca się w chwytliwym refrenie "Janusz z tartaka, ja wyczyszczę Ci ptaka / I będziemy zwiedzać cały świat", jest jawnym, acz humorystycznym, odniesieniem do sfery seksualnej, która splata się z marzeniem o globalnych wojażach. To połączenie przyziemności z fantazją, a także dosadności z romantycznym (choć groteskowym) obrazem "zwiedzania świata", stanowi o komediowym uroku piosenki.

Pierwsza zwrotka pogłębia portret Janusza. Dowiadujemy się, że pali papierosy bez filtra, co podkreśla jego surowość i brak dbałości o detale, a może nawet swoisty anty-establishmentowy (na jego miarę) styl bycia. Najbardziej szokującym elementem jest jednak wiszący nad kominkiem portret Adolfa Hitlera, który Janusz z rozbrajającą ignorancją lub celową prowokacją identyfikuje jako Freddy'ego Mercury'ego. Ten absurdalny moment jest kluczowy dla interpretacji utworu. Może on symbolizować naiwność i brak krytycznego myślenia u stereotypowego Janusza, który nie jest w stanie odróżnić ikony totalitaryzmu od ikony rocka. Równie dobrze może to być komentarz do powierzchowności, z jaką traktuje się historię i popkulturę, lub po prostu świadoma prowokacja ze strony zespołu, mająca na celu wywołanie reakcji słuchaczy. Zespół Lej Mi Pół jest znany z kontrowersyjnych tekstów, co potwierdza ich obecność w gatunku comedy rocka i punk rocka. W wywiadach członkowie zespołu podkreślają, że nie mieli żadnej koncepcji, co paradoksalnie stało się ich znakiem rozpoznawczym i przyczynia się do unikalnego, absurdalnego humoru, który trafia do szerokiej publiczności, bez względu na poglądy polityczne.

Druga zwrotka pokazuje spełnienie marzenia Janusza o podróżach. Rzuca pracę w tartaku, co jest symbolicznym zerwaniem z rutyną i dotychczasowym życiem. Zaczyna słuchać Lady Pank, co może być sygnałem jego spóźnionej "młodzieńczej" rebelii, chęci bycia na topie lub po prostu otwartości na nowe doświadczenia, nawet jeśli są one nieco spóźnione. Jego podróże są naznaczone hedonizmem: pije dużo alkoholu i pali trawę. Kulminacją jest surrealistyczny obraz "wnoszenia Krawczyka na scenie w Piławie". Ta scena, łącząca postać Krzysztofa Krawczyka, ikony polskiej muzyki rozrywkowej, z festiwalowym klimatem, jest kolejnym przykładem absurdalnego humoru, typowego dla Lej Mi Pół. Zespół wielokrotnie wykorzystuje takie zestawienia, by bawić i zaskakiwać. Na przykład, w jednym z wywiadów, pytany o znaczenie piosenki "Janusz z Tartaka", zespół żartobliwie stwierdził, że "opowiada o 1939r tylko w kolorze". Jest to typowy dla nich żart, który unika bezpośredniej interpretacji i podtrzymuje konwencję absurdu.

Piosenka kończy się sugestią, że Janusz w pełni oddaje się wolności, ignorując apele przyjaciół, by wrócił do normalnego życia. Ostatnie zdanie "Najwięcej koksu w branży wciąga Majka Jeżowska" jest kropką nad i w sferze prowokacyjnego humoru. Majka Jeżowska, znana jako piosenkarka dla dzieci, staje się tu ofiarą absurdalnego i oburzającego zestawienia, które ma na celu rozładowanie napięcia i podkreślenie braku jakichkolwiek ograniczeń w świecie wykreowanym przez Lej Mi Pół.

"Janusz z Tartaka" to w istocie hymn o ucieczce od szarej rzeczywistości, manifest wolności rozumianej jako brak konwenansów i swobodne oddawanie się przyjemnościom, nawet jeśli są one podszyte infantylnością, ignorancją i absurdalnym humorem. Piosenka, poprzez swojego antybohatera Janusza, staje się komentarzem do pewnych cech polskiego społeczeństwa, ale przede wszystkim jest hołdem dla swobody twórczej i czystej zabawy, jaką Lej Mi Pół oferuje swoim słuchaczom. Utwór ten, wraz z innymi dziełami zespołu, jak choćby "Polibuda", buduje ich reputację jako twórców "odmóżdżającej" muzyki, która nie boi się przekraczać granic dobrego smaku, czyniąc to jednak z ironicznym przymrużeniem oka.