Interpretacja Wyjaśnienie - Edyta Geppert

Edyta Geppert, artystka znana z niezwykłej wrażliwości i głębokich interpretacji, często traktuje swoje piosenki jako intymne rozmowy ze słuchaczami, utożsamiając się z każdym tekstem, który trafia do jej repertuaru. Utwór „Wyjaśnienie” jest tego doskonałym przykładem, stanowiąc poetyckie studium skomplikowanej natury ludzkich uczuć, gdzie prawda i fałsz przeplatają się w paradoksalnym tańcu. Piosenka ta, pochodząca z albumu Śpiewajmy wydanego w 1994 roku, ma wyjątkowe rodowód – jej słowa napisała wybitna poetka Zuzanna Ginczanka, a muzykę skomponował Jerzy Satanowski.

Tekst Ginczanki to mistrzowskie operowanie antytezami, które doskonale oddaje wewnętrzny dylemat podmiotu lirycznego. Na pozorne, proste pytanie: „Kiedy spytasz: czy mnie kochasz?” padają odpowiedzi, które natychmiast komplikują rzeczywistość: „Powiem tobie: nie i tak”. To nie jest prosta gra słów, lecz bolesne odzwierciedlenie stanu, w którym żadna jednoznaczna deklaracja nie jest w stanie objąć pełni emocji. Podmiot liryczny precyzuje, że odpowiada „po namyśle”, „nie na oślep byle jak”, co podkreśla wagę i świadomość wypowiadanych słów. Każda próba ujęcia prawdy w jedno słowo, czy to „tak”, czy „nie”, okazuje się kłamstwem, co prowadzi do konkluzji: „Mówiąc 'nie' rzecz jasna skłamię, by nie skłamać mówiąc 'tak'” i na odwrót: „Mówiąc 'tak' zaś skłamię po to, by nie skłamać mówiąc 'nie'”.

Ten błyskotliwy paradoks sugeruje, że prawdziwe uczucie jest zbyt złożone, zbyt wielowymiarowe, by dało się je zamknąć w binarnym systemie. Miłość przedstawiona w tekście Ginczanki to stan niejednoznaczny, pełen sprzeczności, gdzie jednocześnie obecne są różne odcienie emocji – być może tęsknota, przywiązanie, fascynacja, ale też lęk, ból czy niezgoda na pewne aspekty relacji. Odmowa jednoznacznej odpowiedzi jest więc wyrazem szczerości, próbą uniknięcia uproszczenia tego, co ze swej natury jest skomplikowane. To jakby powiedzieć: „kochając cię, czuję tak wiele, że żadne 'tak' ani 'nie' nie wyrazi pełni tego, co do ciebie czuję, więc muszę zakłamać jedno, by nie zakłamać drugiego”.

W interpretacji Edyty Geppert, która zawsze podkreśla, że jej piosenki muszą być zgodne z jej odczuwaniem i budzić w niej emocje, by mogła je później przekazać słuchaczom, tekst „Wyjaśnienia” zyskuje dodatkową głębię. Artystka, znana z powściągliwej ekspresji scenicznej, ale jednocześnie z ogromnej siły wyrazu, potrafi oddać to wewnętrzne rozbicie za pomocą samego głosu, bez zbędnych gestów. Słuchacz odnosi wrażenie, że słowa te są autentycznym wyrazem wewnętrznego monologu osoby zmagającej się z niemożnością zwerbalizowania skrajnie intensywnych i sprzecznych uczuć. Powtarzające się frazy, budujące swoisty refren, potęgują wrażenie obsesyjnego wracania do tego samego dylematu, bez możliwości znalezienia prostego rozwiązania.

Wielokrotne powtórzenia fragmentów tekstu w dalszych zwrotkach utworu – „żeby rzecz wyjaśnić wreszcie”, „kiedy spytasz: czy mnie kochasz”, „powiem tobie: nie i tak” – nie są jedynie zabiegiem stylistycznym. Stanowią one swoisty refren, który podkreśla nieuchronność i niezmienność tego emocjonalnego impasu. Za każdym razem, gdy podmiot liryczny próbuje „wyjaśnić rzecz”, wraca do tego samego, fundamentalnego paradoksu. Ostatnia zwrotka, która powtarza kluczowe wersy z początku, zamyka ten cykl, pozostawiając słuchacza z poczuciem, że żadne prawdziwe „wyjaśnienie” w kategoriach prostej logiki nie jest tu możliwe. To esencja poezji śpiewanej, gdzie słowo i melodia stapiają się w jedno, tworząc przestrzeń dla refleksji nad tym, co w ludzkim sercu najbardziej nieuchwytne i sprzeczne. Warto zauważyć, że Edyta Geppert, mimo iż często kojarzona z melancholijnymi balladami, w swoim repertuarze ma około 400 piosenek, z których większość napisano dla niej, a także utwory liryczne, refleksyjne, ale też country, a nawet elementy hard rocka czy rapu, co świadczy o jej artystycznej wszechstronności. Ta różnorodność pozwala jej na tak subtelne i wielowymiarowe interpretacje, jak ta w „Wyjaśnieniu”.