Interpretacja Пыль Глотаю (Swallowing Dust) - Alexander Doroshenko

Utwór „Пыль Глотаю (Swallowing Dust)” autorstwa Alexandra Doroshenki to niezwykle sugestywny i przejmujący zapis doświadczeń żołnierza podczas wojny w Afganistanie. Piosenka ta, zaliczana do gatunku tzw. pieśni afgańskich, maluje mroczny i brutalny obraz konfliktu, w którym ludzkie życie staje się zaledwie pyłem unoszącym się nad pustynią. Narracja utworu prowadzona jest z perspektywy śmiertelnie rannego, osamotnionego żołnierza, który zmaga się z ostatnimi chwilami swojego życia w wrogim środowisku.

Już pierwsze wersy, „Pyl’ glotayu, teryayu soznaniye, vody ne ostalos’ sovsem” (Duszę się pyłem, tracę przytomność, wody już wcale nie zostało), natychmiast zanurzają słuchacza w atmosferze skrajnego wyczerpania i beznadziei. Brak wody symbolizuje tu nie tylko fizyczne pragnienie, ale także wyschnięte nadzieje i bliskie nadejście końca. Wizerunek leżącego w pobliżu śmigłowca („vertuška lezhit gde-to ryadom”) i ciężkiego karabinu AKM („i tyazhölym moy stal AKM”) sugeruje, że bohater znalazł się w beznadziejnej sytuacji – być może po zestrzeleniu maszyny, osamotniony i pozbawiony możliwości ucieczki. Słowa „Da odin, ya ostalsya odin, a vse druz’ya moi polegli” (Tak, sam, zostałem sam, a wszyscy moi przyjaciele polegli) podkreślają ogromną stratę i izolację, z jaką boryka się bohater, otoczony martwymi towarzyszami. Ostatni magazynek jest jego jedyną nadzieją, a jego stanowczy sprzeciw: „Prosto tak ne voz’myote, skoty!” (Tak po prostu mnie nie weźmiecie, bydlaki!), wyraża desperacką wolę walki do samego końca.

Refren wielokrotnie powtarzający „Afgan, Afgan, Afgan, Afgan, Afganistan!” działa jak mantrą, wbijając słuchaczowi w świadomość miejsce tej tragedii – odległą, obcą ziemię, która stała się grobem dla wielu młodych ludzi. Kluczowym elementem refrenu jest wzmianka o „Czarnym Tulipanem”, który „krąży nad brzegiem rzeki” („Kruzhit „chyornyy tyul’pan” nad beregom reki…”). „Czarny Tulipan” to potoczna nazwa samolotów transportowych An-12, które podczas wojny radziecko-afgańskiej przewoziły ciała poległych żołnierzy z Afganistanu z powrotem do ZSRR. Był to symbol śmierci i straty, często kojarzony z określeniem „Gruz 200” (Ładunek 200), oznaczającym cynkowe trumny z ciałami żołnierzy. Ten obraz samolotu krążącego nad rzeką potęguje poczucie nieuchronności losu i zbliżającej się śmierci, ale także odsyła do idei powrotu do domu – choć tylko w cynkowej trumnie.

Druga zwrotka jeszcze bardziej uwypukla fizyczne cierpienie i psychiczne zmagania. Złamane nogi („Perebity, polomany nogi”) i każdy dźwięk odbijający się echem w mózgu („kazhdyy zvuk otdayotsya v mozgakh”) świadczą o rozległych ranach i traumie. Słowa „Da i zhal’ umirat’ mne, ey bogu, o dvadcati nepolnyh godakh” (I szkoda mi umierać, na Boga, mając niepełne dwadzieścia lat) wyciskają łzy, ukazując ogromną tragedię młodości przerwanej przez wojnę. Mimo łez, które płyną z oczu bez możliwości powstrzymania („Slyozy l’yutsya, iz glaz moikh l’yutsya, a ne mogu ya ikh uderzhat’”), bohater znajduje w sobie resztki siły, by powiedzieć sobie: „Uspokoysya, a my s ulybkoy poydëm umirat’!” (Uspokój się, a my z uśmiechem pójdziemy umierać!). To przerażające pogodzenie się z losem, próba zachowania godności w obliczu nieuniknionego końca, jest świadectwem niewyobrażalnej presji i brutalności, jakiej doświadczali żołnierze.

Finał utworu jest równie dramatyczny. Żołnierz jest osaczony („Oblozhili menya, oblozhili, bol’she net mne spasen’ya uyti”) i wie, że nie ma już ucieczki. Wzywa wrogów, by podeszli bliżej, obiecując im spotkanie „od serca” („Podkhodite ko mne vy poblizhe, a vstrechu vas ya, skotov, ot dushi!”). Ostateczna scena, gdzie jeden z przeciwników uderza go kolbą w twarz, a krew zalewa mu oczy, prowadzi do tragicznego, ale bohaterskiego końca. „Chto zh, proshchayte! Ya dërnul kol’tso…” (Cóż, żegnajcie! Pociągnąłem za zawleczkę…) – te słowa wskazują na samobójczy akt pociągnięcia za zawleczkę granatu, by zabrać ze sobą jak najwięcej wrogów w ostatnim akcie desperackiej, samobójczej obrony. To świadectwo ostatecznej ofiary, kiedy żołnierz, pozbawiony nadziei na ratunek, decyduje się na śmierć z honorem, zabierając ze sobą swoich oprawców.

Alexander Doroshenko, jako twórca tej pieśni, oddaje hołd młodym mężczyznom, którzy zginęli w Afganistanie, w surowy i pozbawiony złudzeń sposób. Jego utwór to nie tylko piosenka, ale także świadectwo brutalnej rzeczywistości wojny, utraty niewinności i ostatecznej ofiary. Piosenka ta, często uznawana za arcydzieło gatunku „pieśni afgańskich”, pozostaje jednym z najbardziej poruszających świadectw radzieckiego zaangażowania w wojnę w Afganistanie. Chociaż szczegółowe wywiady z samym artystą na temat powstawania tego konkretnego utworu są trudne do znalezienia, sam utwór mówi sam za siebie, stając się uniwersalnym hymnem o męstwie, rozpaczy i nieuniknionym losie na froncie.