Interpretacja Vanitas – The Suffering of Existence pt. I - Zarrot

Utwór "Vanitas – The Suffering of Existence pt. I" polskiego deathmetalowego zespołu Zarrot to głębokie zanurzenie w otchłań egzystencjalnego cierpienia i beznadziei, silnie zakorzenione w tematyce nihilizmu i transgresji. Tytuł piosenki, Vanitas, jest kluczem do zrozumienia jej przesłania, czerpiąc z bogatej tradycji artystycznej i filozoficznej. W sztukach pięknych, szczególnie w malarstwie barokowym, vanitas to gatunek martwej natury, który poprzez symboliczne przedstawienia (np. czaszki, gasnące świece, zwiędłe kwiaty) przypomina o ulotności życia, marności ziemskich przyjemności i nieuchronności śmierci. Słowo to pochodzi z łaciny i oznacza "marność" lub "próżność" w sensie daremności i bezcelowości, co ma swoje korzenie w Księdze Koheleta w Biblii, gdzie "marność nad marnościami, wszystko marność".

Zarrot, jako zespół operujący w gatunku death metalu, naturalnie skłania się ku tematom mroku, śmierci i osobistych zmagań, co idealnie współgra z koncepcją vanitas. Tekst piosenki jest brutalnie szczerym wyrazem wewnętrznego monologu podmiotu lirycznego, który zmaga się z wszechogarniającym poczuciem bezsensu. Pierwsza strofa od razu wprowadza w nastrój nieszczęsnego losu: "Days seem to last forever / An existence doomed to meaninglessness" (Dni zdają się trwać wiecznie / Egzystencja skazana na bezsens). To poczucie uwięzienia w powtarzającym się, pozbawionym celu cyklu jest typowe dla depresyjnych i egzystencjalistycznych stanów. Pytanie: "When will I experience liberation from this life of pain / Will I myself become a symbol of my own downfall?" (Kiedy doświadczę wyzwolenia z tego życia pełnego bólu / Czy ja sam stanę się symbolem mojego własnego upadku?) ukazuje pragnienie ucieczki i obawę, że całe życie może skończyć się jedynie jako świadectwo porażki.

Dalej, podmiot liryczny wyraża utratę czucia i sensu: "I lose feeling, I lose meaning / Will I ever know peace?" (Tracę czucie, tracę sens / Czy kiedykolwiek poznam spokój?). To podkreśla stan emocjonalnego otępienia, gdzie nawet ból staje się czymś oddalonym, a jedynym pragnieniem jest ukojenie. Kluczowym fragmentem jest zdanie: "I know there is a way out of this / But I'd rather get off the stage" (Wiem, że jest wyjście z tego / Ale wolałbym zejść ze sceny). "Wyjście" może symbolizować nadzieję na poprawę, walkę o sens, szukanie pomocy. Jednakże, "zejście ze sceny" jest jednoznaczną metaforą dla rezygnacji, zaniechania dalszego odgrywania roli w życiu, co w kontekście reszty tekstu można interpretować jako ukrytą myśl o śmierci jako ostatecznym rozwiązaniu. To wyraża głębokie zmęczenie samym aktem istnienia.

Kulminacja piosenki następuje w ostatnich wersach, które w sposób dosadny i bezkompromisowy przedstawiają ostateczną wizję podmiotu lirycznego: "And when the worms begin to feast / I will be forgotten / Leaving only a legacy / A hellish torment / The suffering of existence / The only liberation is death" (A kiedy robaki zaczną ucztować / Zostanę zapomniany / Zostawiając jedynie dziedzictwo / Piekielną mękę / Cierpienie istnienia / Jedynym wyzwoleniem jest śmierć). Obraz robaków ucztujących na ciele jest klasycznym memento mori, bezpośrednim przypomnieniem o rozkładzie fizycznym po śmierci. Podkreśla to również przekonanie o byciu zapomnianym, co wzmacnia poczucie bezsensu życia i faktu, że żaden wysiłek czy osiągnięcie nie przetrwa próby czasu. Dziedzictwo, które pozostaje, nie jest chwalebne, lecz określane jako "piekielna męka" – być może to cierpienie, którego doświadczał, lub cierpienie, które w jakiś sposób pozostawił. Ostatnia linia, "The only liberation is death", jest brutalnym, nihilistycznym podsumowaniem całej piosenki. Nie ma tu mowy o nadziei na życie po śmierci czy duchowym zbawieniu; śmierć jest postrzegana wyłącznie jako koniec cierpienia, jako jedyne ucieczka od niekończącej się agonii istnienia.

Chociaż szczegółowe wywiady lub ciekawostki dotyczące procesu twórczego Zarrot dla tego konkretnego utworu nie są powszechnie dostępne w publicznych źródłach, samo istnienie takiego tekstu w dorobku deathmetalowego zespołu z Polski mówi wiele. Zarrot, powstały w 2020 roku, poprzez ten utwór manifestuje swoje zaangażowanie w eksplorowanie mrocznych zakamarków ludzkiej psychiki i egzystencji, wpisując się w tradycję gatunku, który często służy jako medium dla najgłębszych lęków i najbardziej pesymistycznych refleksji. Piosenka jest surowym, bezlitosnym hymnem do rozpaczy, doskonale wykorzystującym wagę tytułu Vanitas do stworzenia spójnego i poruszającego dzieła o cierpieniu, bezsensie i ostatecznej, choć gorzkiej, nadziei na wyzwolenie w nieistnieniu.