Interpretacja Are 'Friends' Electric? - Tubeway Army

Piosenka „Are 'Friends' Electric?” autorstwa Tubeway Army, utwór, który w 1979 roku dotarł na szczyty brytyjskich list przebojów, od pierwszych taktów zanurza słuchacza w chłodnej, syntetycznej atmosferze osamotnienia i paranoi. Tekst rozpoczyna się od sugestywnych obrazów: „It's cold outside / And the paint's peeling off of my walls” (Na zewnątrz jest zimno / I farba łuszczy się z moich ścian), które natychmiast budują poczucie izolacji i rozpadu otoczenia. Następnie pojawia się enigmatyczna postać: „There's a man outside / In a long coat, grey hat, smoking a cigarette” (Na zewnątrz jest mężczyzna / W długim płaszczu, szarym kapeluszu, palący papierosa), wprowadzając element niepokoju i obserwacji.

Kolejna zwrotka kontynuuje ten nastrój, gdy podmiot liryczny rozważa swoje położenie: „Now the light fades out / And I wonder what I'm doing / In a room like this” (Teraz światło gaśnie / I zastanawiam się, co ja robię / W takim pokoju). Kluczowym momentem jest pukanie do drzwi i ulotna chwila wspomnień: „There's a knock on the door / And just for a second I thought / I remembered you” (Pukanie do drzwi / I tylko przez sekundę pomyślałem / Że cię pamiętam). Ten moment jest istotny dla zrozumienia prawdziwego sensu utworu, który, jak wyjaśnił Gary Numan, opowiada o samotnym mężczyźnie zamawiającym "robotyczną prostytutkę" w dystopijnej przyszłości. Sam Numan w wywiadach ujawnił, że w cudzysłowie 'Friends' (Przyjaciele) kryją się androidy, które oferują różne usługi, a ich prawdziwa natura jest ukryta przed sąsiadami, wyglądając na ludzi. Numan przyznał, że gdyby BBC znało prawdziwe przesłanie piosenki, nigdy by jej nie wyemitowano w programie Top of the Pops.

W dalszej części tekstu, „So now I'm alone / Now I can think for myself / About little deals / And S.U's / And things I just don't understand” (Więc teraz jestem sam / Teraz mogę myśleć samodzielnie / O małych układach / I S.U. / I rzeczach, których po prostu nie rozumiem), podmiot liryczny rozważa skomplikowane relacje. Jak ujawniono w wywiadzie, linia „S.U.” odnosi się do Su Wathan z Beggars Banquet, a sekcja mówiona w piosence dotyczy osobistych relacji Numana, w tym z kobietą o inicjałach G.D., co dodaje tekstu warstwy autobiograficznego bólu i niezrozumienia. Wersy „A white lie that night / Or a sly touch at times / I don't think it meant anything to you” (Białe kłamstwo tamtej nocy / Albo podstępny dotyk czasem / Nie sądzę, by to coś dla ciebie znaczyło) podkreślają poczucie bycia wykorzystanym lub nieistotnym w tych relacjach, niezależnie od tego, czy są one z ludźmi, czy z syntetycznymi bytami.

Punktem kulminacyjnym jest moment, gdy drzwi się otwierają: „So I open the door / It's the 'friend' that I'd left in the hallway” (Więc otwieram drzwi / To jest 'przyjaciel', którego zostawiłem w przedpokoju). To potwierdza ideę mechanicznej, transakcyjnej natury relacji, którą bada piosenka. Pytanie „You know I hate to ask / But are 'friends' electric? / Only mine's broke down / And now I've no-one to love” (Wiesz, nie lubię pytać / Ale czy 'przyjaciele' są elektryczni? / Tylko mój się zepsuł / I teraz nie mam nikogo do kochania) jest centralnym motywem utworu. Odzwierciedla ono głębokie poczucie osamotnienia i desperacji, gdzie nawet sztuczna więź jest cenniejsza niż jej brak. Numan, który później otrzymał diagnozę zespołu Aspergera, często poruszał w swoich wczesnych utworach tematy izolacji i trudności w komunikacji międzyludzkiej, co doskonale rezonuje z tym utworem.

Ostatnia zwrotka: „So I found out your reasons / For the phone calls and smiles / And it hurts / And I'm lonely / And I should never have tried / And I missed you tonight / It must be time to leave / You see it meant everything to me” (Więc poznałem twoje powody / Dla telefonów i uśmiechów / I to boli / I jestem samotny / I nigdy nie powinienem był próbować / I tęskniłem za tobą dziś wieczorem / To musi być czas na odejście / Widzisz, to znaczyło dla mnie wszystko) ujawnia głęboki ból podmiotu lirycznego, który po raz kolejny doświadcza rozczarowania w relacji. Nieważne, czy jest to rozczarowanie związane z prawdziwym człowiekiem, czy z wadliwym androidem, emocje są realne i przytłaczające.

Muzycznie, "Are 'Friends' Electric?" również ma fascynującą historię. Powstała z połączenia dwóch niedokończonych piosenek, co wyjaśnia jej nietypową, ponad pięciominutową długość. Numan skomponował ją na starym, rozstrojonym pianinie w pubie swoich rodziców. Przełom nastąpił, gdy przypadkowo natknął się na syntezator Minimoog w studiu nagraniowym. Dźwięk, który usłyszał, był tak potężny, że, jak wspomina, uderzył go „jak 10 gitar z pełną mocą, tylko jednym palcem!”. Ten przypadek na zawsze zmienił jego brzmienie z punkowego na elektroniczne. Co więcej, słynny, wpadający w ucho dwunutowy haczyk powstał w wyniku uderzenia w zły klawisz na pianinie, ale Numan uznał, że brzmi to lepiej i postanowił to zachować. Teksty czerpał z opowiadań, które pisał o dystopijnym Londynie, zainspirowanych twórczością pisarzy science fiction, takich jak Philip K. Dick (zwłaszcza „Blade Runner” - „Czy androidy śnią o elektrycznych owcach?”) i J.G. Ballard.

Piosenka ta, wydana w maju 1979 roku, mimo swojej długości, braku tradycyjnego refrenu i nietypowej tematyki, stała się nieprawdopodobnym sukcesem, torując drogę dla syntezatorowej muzyki w mainstreamie. Gary Numan jest słusznie uważany za pioniera synth-popu, a jego wpływ jest odczuwalny do dziś, czego dowodem jest choćby samplowanie utworu przez Sugababes w ich hicie „Freak Like Me” z 2002 roku, który również osiągnął pierwsze miejsce na listach przebojów, co w pewnym sensie sprawiło, że „Are 'Friends' Electric?” dwukrotnie było numerem jeden. „Are 'Friends' Electric?” to nie tylko piosenka, ale muzyczna i liryczna wizja przyszłości, w której granice między człowiekiem a maszyną, miłością a transakcją, stają się niebezpiecznie rozmyte, a samotność pozostaje uniwersalnym ludzkim doświadczeniem.