Trwa rytualny pożar, atmosfera się zagęszcza, a w tle gra nadęta orkiestra – tak rozpoczyna się utwór „Styropian” Pidżamy Porno, stanowiący jeden z najbardziej rozpoznawalnych manifestów zespołu. Piosenka, która ukazała się na albumie o tym samym tytule w 1998 roku, jest dla wielu słuchaczy symbolem trudnego dojrzewania i rozliczania się z młodzieńczym idealizmem. Już na wstępie, Krzysztof „Grabaż” Grabowski kreśli obraz społeczeństwa pogrążonego w swoistym kryzysie, gdzie „ostrzy zawodnicy” – być może cyniczni politycy lub elity – odgrywają swoje role w teatralnym spektaklu, podczas gdy „nadęta orkiestra” symbolizuje niewzruszony i pompatyczny establishment.

Kolejne wersy to gorzka refleksja nad kondycją mas: „Tłumy głuchych: zero świadomości, zero korzeni”. To portret biernych, pozbawionych tożsamości ludzi, którzy nie są w stanie zrozumieć otaczającej ich rzeczywistości. Szyderstwo Grabaża jest wyczuwalne w linijce „Wszystkie brzydkie dziewczęta idą do harcerstwa”, co można interpretować jako ironiczną obserwację ucieczki w zorganizowane struktury, symbolizujące bezpieczeństwo i konformizm, zamiast poszukiwania własnej drogi. Dodatkowo, słowa „Dziewczyny, które znałem z kotła już wyrosły z bohaterstwa” to melancholijne spostrzeżenie o tym, jak trudne jest utrzymanie młodzieńczego zapału i idei buntu w obliczu dorosłego życia i jego rozczarowań.

W odpowiedzi na ten obraz, podmiot liryczny przyjmuje postawę defensywnego indywidualizmu. „Możesz splunąć w moją twarz bez zastanowienia / Nie mam się czym bronić / Popatrz, trzymam ręce w kieszeniach / Nie mów mi, co mam robić – skąd wiesz co jest dla mnie lepsze?” – te słowa wyrażają zarówno pewną rezygnację, jak i stanowczą odmowę poddania się zewnętrznej władzy. To głos kogoś, kto akceptuje swoją wrażliwość, ale odrzuca próby narzucania mu cudzych racji. Potwierdza to deklaracja: „Niczego nie chcę ci narzucać, niczego nie chcę ci powiedzieć dziś / Twoje życie – twoje decyzje / Najlepiej wiesz czego ci najbardziej brak / Twoje prawa – twoja sprawa”. To esencja punkowego etosu, podkreślająca wolność jednostki i jej prawo do samodzielnego kształtowania własnego losu i odpowiedzialności za swoje wybory.

Tekst rozszerza pojęcie praw osobistych poza ramy czysto polityczne, obejmując sferę emocji i myśli: „Masz prawo do dobrej zabawy / Do najbardziej ciężkostrawnych myśli / Nawet masz prawo mieć prawo / Masz prawo płakać, masz prawo się wstydzić”. To uznanie dla całej gamy ludzkich doświadczeń i swobody ekspresji, nawet tych niewygodnych czy wstydliwych, oraz prawo do posiadania praw w ogóle.

W autoironicznej zwrotce, Grabaż identyfikuje się z etykietami przypisywanymi punkowcom: „Jestem pojebany punkowiec / Cwaniak mentalny / Szyderca i głupawiec / Ściemniacz seksualny”. To rodzaj przewrotnego przyzwolenia na stereotypy, a zarazem pokazanie dystansu i samoświadomości, odrzucające pozory powagi.

Kluczowy dla interpretacji utworu jest moment, w którym podmiot liryczny dokonuje swoistego rozliczenia. Po cynicznym spostrzeżeniu o ludzkiej słabości („Moja silna wola – pierwsza lepsza kurew – puszcza się i łajdaczy”), następuje przełomowe wyznanie: „Kiedyś pisałem teksty ostre / Kiedyś TO było TAK, a teraz tak TEGO NIE / Otrzepałem się ze styropianu…”. Fraza „otyepłem się ze styropianu” stała się jednym z najbardziej cytowanych fragmentów w twórczości Grabaża. „Styropian” w tym kontekście to potężna metafora, symbolizująca złudzenia, naiwność, powierzchowne ideały czy też fałszywą izolację od rzeczywistości. Otrzepanie się z niego oznacza odrzucenie pustych form, dogmatyzmu i konfrontację z bardziej złożoną, mniej idealistyczną prawdą. To także świadectwo dojrzewania twórcy, który, jak sam Grabaż wspominał w wywiadach, zmieniał swój sposób postrzegania świata i angażowania się w kwestie polityczne i społeczne.

Pomimo tej ewolucji, piosenka kończy się afirmacją podstawowych wartości: „Dalej kocham Clash / Ciągle lubię Ramones”. Te ikony punk rocka symbolizują trwałość pewnych ideałów – autentyczności, buntu przeciwko konformizmowi i komercji. Nawet jeśli „styropian” został zrzucony, fundamenty tożsamości i korzenie kulturowe pozostają nienaruszone, świadcząc o ciągłości i wierności sobie, mimo nieuchronnych zmian. „Styropian” to więc hymn o dojrzewaniu, o konieczności odrzucenia pozorów, ale też o zachowaniu w sobie autentycznego ducha buntu, który potrafi przetrwać w obliczu życiowych doświadczeń.