Interpretacja Pałacyk Michla - Percival Schuttenbach

Piosenka „Pałacyk Michla”, wykonana przez zespół Percival Schuttenbach, stanowi poruszającą interpretację jednego z najbardziej znanych hymnów Powstania Warszawskiego. Oryginalny tekst, będący wierszem, został napisany przez Józefa Szczepańskiego ps. „Ziutek” – poetę i żołnierza harcerskiego Batalionu „Parasol” – 4 sierpnia 1944 roku, w trakcie ciężkich walk o Pałacyk Michlera przy ulicy Wolskiej 40 na warszawskiej Woli. Jak wspominał Janusz Brochwicz-Lewiński ps. „Gryf”, dowódca obrony pałacyku, był to jedyny spokojny wieczór, który udało się spędzić żołnierzom, a utwór stał się natychmiast hymnem batalionu. Melodia piosenki została zaadaptowana z popularnej wówczas ludowej pieśni „Nie damy Popradowej fali”.

Percival Schuttenbach, znany ze swoich folkowo-metalowych brzmień, wniósł w interpretację „Pałacyku Michla” własną, dynamiczną energię, podkreślając zarówno heroizm, jak i młodzieńczego ducha powstańców. Ich wykonanie, często charakteryzujące się mocnymi wokalami i tradycyjnymi instrumentami, doskonale oddaje nastrój piosenki, która pomimo tragicznego kontekstu, emanuje niezwykłą wręcz beztroską, radością i wiarą w zwycięstwo.

Pierwsza zwrotka od razu wprowadza słuchacza w epicentrum wydarzeń: „Pałacyk Michla, Żytnia, Wola, / Bronią się chłopcy od "Parasola", / Choć na "tygrysy" mają visy - / To warszawiaki, fajne chłopaki są!”. Wskazuje konkretne miejsce i jednostkę – Batalion „Parasol”, słynący z akcji dywersyjnych i brawury. „Tygrysy” to niemieckie ciężkie czołgi, a „visy” to polskie, przedwojenne pistolety Vis wz. 35, które mimo swojej skuteczności były symboliczną odpowiedzią na potężną siłę wroga. Jest to obraz walki Dawida z Goliatem, ale naznaczony nieprawdopodobną odwagą i przekorą warszawiaków.

Refren „Czuwaj wiaro i wytężaj słuch, / Pręż swój młody duch, / Pracując za dwóch! / Czuwaj wiaro i wytężaj słuch, / Pręż swój młody duch jak stal!” stanowi wezwanie do nieustannej gotowości, podkreślając młodzieńczy zapał i determinację, która w tamtych dniach była siłą napędową Powstania.

Kolejne zwrotki pełne są powstańczego czarnego humoru i ironii. Słowa „A każdy chłopak chce być ranny, / Sanitariuszki - morowe panny, / I gdy cię kula trafi jaka, / Poprosisz pannę - da ci buziaka - hej!” ukazują niezwykłą lekkość, z jaką młodzi żołnierze podchodzili do zagrożenia, a także tęsknotę za bliskością i uczuciem w okrucieństwie wojny. „Morowe panny” to dzielne, odważne dziewczęta, a buziak od sanitariuszki staje się swoistą nagrodą za odniesioną ranę.

Dalsza część piosenki, „Z tyłu za linią dekowniki, / Intendentura, różne umrzyki, / Gotują zupę, czarną kawę, / I tym sposobem walcząc za sprawę - hej!”, z pozoru ironicznie traktuje personel zaplecza. Jednak „dekowniki” (osoby unikające walki na pierwszej linii) i „umrzyki” (być może ranni, słabi, czy też osoby wykonujące mniej ryzykowne zadania) również „walczą za sprawę” – dostarczają niezbędne wsparcie, bez którego front nie mógłby istnieć. Jest to rodzaj solidarności i uznania dla każdego wkładu w walkę.

Zwrotka o dowództwie – „Za to dowództwo jest morowe / Bo w pierwszej linii nadstawia głowę, / A najmorowszy z przełożonych, / To jest nasz "Miecio" w kółko golony - hej!” – jest hołdem dla odważnych dowódców. „Morowe” oznacza tu dzielne, odważne. Wspomniany „Miecio” to porucznik Antoni Sakowski ps. „Miecio”, który został ranny w głowę podczas walk na Woli. Przed nałożeniem opatrunku ogolono mu włosy, stąd żartobliwe, ale pełne szacunku określenie „w kółko golony”. Niestety, „Miecio” zginął 4 września 1944 roku, niespełna miesiąc po napisaniu piosenki. Autor tekstu, Józef Szczepański „Ziutek”, również nie przeżył Powstania – zmarł 11 września, mając zaledwie 21 lat.

Ostatnie zwrotki opisują samą walkę: „Wiara się bije, wiara śpiewa, / Szkopy się złoszczą, krew ich zalewa, / Różnych sposobów się imają, / Co chwila "szafę" nam posyłają - hej!”. „Szkopy” to pogardliwe określenie Niemców, a „szafa” to potoczna nazwa niemieckich pocisków rakietowych Nebelwerfer, których charakterystyczny świst przypominał skrzypienie starej szafy lub ryczenie krowy. Pomimo przerażającej siły wroga, powstańcy zachowują optymizm i hart ducha. „Lecz na nic "szafa" i granaty, / Za każdym razem dostają baty, / I co dzień się przybliża chwila, / Że zwyciężymy! i do cywila - hej!”. Te słowa, pełne wiary w rychłe zwycięstwo i powrót do normalności, są najbardziej tragiczne w swojej wymowie, biorąc pod uwagę późniejsze losy Powstania i zniszczenie Warszawy.

Wersja Percival Schuttenbach, z jej energicznym brzmieniem i folkowymi inspiracjami, pozwala współczesnemu odbiorcy poczuć nie tylko dramaturgię walk, ale i niezłomnego ducha młodych warszawiaków, którzy z brawurą, humorem i niezachwianą nadzieją stawili czoła przeważającym siłom okupanta. To interpretacja, która ożywia historię, przypominając o niezwykłej odwadze i ofierze pokolenia Kolumbów.