Para Wino, solowy projekt Dariusza "Pary" Paraszczuka, jednej z najbardziej rozpoznawalnych postaci polskiej sceny niezależnej, zasłynął z bezkompromisowego podejścia do tekstów i muzyki, często balansującego na granicy prowokacji i kontrowersji. Utwór "Rudy cygan" jest tego doskonałym przykładem, wzbudzając silne emocje i rodząc pytania o jego prawdziwe przesłanie. Piosenka, pochodząca z albumu "W dupę amerykańską reklamę na polskiej ziemi", wydanego w 2003 roku, a ponownie w 2020 roku, odzwierciedla surowość i bezpośredniość, charakterystyczną dla twórczości "Pary".

Tekst "Rudego cygana" jest brutalny i wulgarny, co od początku rzuca się w oczy. Zaczyna się od sceny, w której "Rudy cygan, nieumyty / minął kiedyś mnie jak psa". To porównanie natychmiast ustawia dynamikę relacji – podmiotu lirycznego z bohaterem piosenki. Podmiot czuje się zignorowany, traktowany z pogardą, niczym zwierzę. Bezpośrednio po tym następuje wykrzyknienie "Kurwa jak to zabolało", co sugeruje głębokie osobiste urażenie, zaskoczenie lub poczucie upokorzenia. To nie jest obojętna obserwacja, lecz reakcja na coś, co zostało odebrane jako głęboko krzywdzące.

Następnie pojawia się mocno obraźliwy i dehumanizujący opis: "śmierdział gównem - mówię wam - (5x)". Pięciokrotne powtórzenie tej frazy nie tylko wzmacnia poczucie odrazy, ale też może symbolizować obsesję podmiotu lirycznego na punkcie tego zdarzenia i jego percepcji. Smród "gówna" staje się tu metaforą absolutnej degrengolady, brudu moralnego i fizycznego, w którym, zdaniem podmiotu, pogrążony jest "rudy cygan".

Kolejne wersy: "przecwelony i pobity" oraz "ociekała gęstą spermą / przejebana jego twarz" wprowadzają element ekstremalnej przemocy fizycznej i seksualnej. Słowo "przecwelony" w polskim slangu ma bardzo pejoratywne i brutalne konotacje, sugerujące homoseksualną napaść lub skrajne upokorzenie. W połączeniu z "pobity" i opisem "ociekała gęstą spermą", obraz staje się przerażający. Twarz "przejebana" to twarz zniszczona, zdewastowana, dosłownie "przejebana" przez brutalne doświadczenia. Tekst nie precyzuje, czy podmiot liryczny jest sprawcą, świadkiem czy tylko opisuje stan, w jakim widzi tę osobę. Można to interpretować jako obiektywną (w oczach narratora) obserwację degradacji, w jakiej znajduje się tytułowy cygan, albo jako wyraz skrywanej agresji czy życzenia, by takie rzeczy go spotkały.

W kontekście kontrowersji i oskarżeń o rasizm, kluczowe jest oświadczenie "Pary" zamieszczone w tekście: "Piosenka nie jest jakimś kolejnym rasistowskim problemem, z tego chociażby powodu, że ja rasistą nie jestem. Piosenka dotyczy konkretnej osoby, konkretnej historii cygańskiego pochodzenia. Akurat". Dariusz Paraszczuk, lider Para Wino, wielokrotnie podkreślał, że jego teksty, nawet te najbardziej wulgarne, często odnoszą się do konkretnych sytuacji i frustracji wynikających z otaczającej go rzeczywistości. W przypadku "Rudego cygana", "Para" stwierdził w wywiadach (lub na forach, jak wspomina jeden z użytkowników forum punkowego), że utwór jest "prawdziwą historią o cygańskim cwelu". To oświadczenie jest próbą odcięcia się od rasizmu i skierowania interpretacji w stronę indywidualnej, osobistej vendetty lub traumy, związanej z konkretnym człowiekiem, a nie z całą grupą etniczną. Wskazuje, że "Para" nie zamierzał generalizować, a raczej wyrazić swoją osobistą, skrajnie negatywną reakcję na spotkanie z tą jedną, konkretną osobą.

Twórczość Para Wino, jak cała scena punkowa, często używa języka szoku i prowokacji, aby zwrócić uwagę na problem lub wyrazić skrajne emocje. Dariusz Paraszczuk w latach 90. świadomie korzystał z wolności słowa, często posuwając się do wulgaryzmów, by – jak sam tłumaczył – wyrazić swoje sprzeciwy i frustracje wobec rzeczywistości. Teksty takie jak "Rudy cygan" mogą być zatem postrzegane jako rodzaj artystycznego manifestu niezgody, nawet jeśli jego forma jest szokująca i trudna do zaakceptowania. Z perspektywy samego artysty, to nie tyle rasizm, co hiperboliczne wyrażenie osobistego odczucia w kontekście konkretnego zdarzenia, które wywołało w nim tak silną reakcję.

Piosenka "Rudy cygan" funkcjonuje zatem na kilku poziomach. Z jednej strony jest to ekstremalnie wulgarne i dosadne przedstawienie głębokiej pogardy i odrazy, a także przemocy. Z drugiej strony, jest to świadomie wykreowany akt prowokacji, mający na celu wywołanie reakcji i zwrócenie uwagi, zgodnie z punkową estetyką. Oświadczenie autora próbuje zniuansować odbiór, wskazując na osobisty, a nie rasistowski kontekst. Niemniej jednak, użyty język i obrazy pozostają niezmiennie kontrowersyjne, budząc dyskusje o granicach wolności artystycznej i odpowiedzialności za słowo.