Interpretacja O Superman - Laurie Anderson

Laurie Anderson's "O Superman" to utwór, który w 1981 roku zaskoczył świat muzyki, stając się nieoczekiwanym hitem i zajmując drugie miejsce na brytyjskiej liście singli, mimo swojej eksperymentalnej formy i ponad ośmiominutowej długości. Piosenka, będąca częścią szerszego, ośmiogodzinnego projektu performance'u Anderson zatytułowanego United States I-IV, stanowi głęboko poruszającą refleksję nad technologią, władzą i kondycją ludzką w obliczu zmian cywilizacyjnych.

Utwór rozpoczyna się powtarzającym się wezwaniem: "O Superman. O judge. O Mom and Dad. Mom and Dad." Te słowa nawiązują do arii "Ô Souverain, ô juge, ô père" ("O Władco, o sędzio, o ojcze") z opery Le Cid Jules'a Masseneta, którą Anderson usłyszała w wykonaniu tenora Charlesa Hollanda. Zastąpienie "Władcy" "Supermanem" nie jest przypadkowe; Anderson sugeruje, że we współczesnym świecie to „superczłowiek”, wzmocniony technologią, stał się nowym panem, sędzią i autorytetem, sprawującym całkowitą kontrolę nad życiem. Sama postać Supermana, choć kojarzona z nadzieją i sprawiedliwością, w kontekście utworu nabiera bardziej dwuznacznego, a nawet groźnego wymiaru.

Kluczowym elementem brzmienia piosenki jest vocoder Roland VP-330 Vocoder Plus, który przetwarza głos Anderson, nadając mu syntetyczne, odhumanizowane brzmienie. Artystka chciała, aby jej głos brzmiał jak "grecki chór", co dodaje utworowi poczucia uniwersalności i anonimowości. Anderson użyła również zapętlonego dźwięku "ha", stworzonego za pomocą Eventide Harmonizer, który stanowi minimalistyczne tło harmoniczne. Ta technika, wykorzystująca minimalistyczne powtórzenia i subtelne zmiany, podkreśla wybrane słowa i wzmacnia przekaz. Laurie Anderson nagrała ten utwór samodzielnie w swoim mieszkaniu na Manhattanie, używając dostępnego sprzętu do zapętlania wokali.

Tekst, w dużej mierze prowadzony w formie jednostronnej rozmowy – jak modlitwa do Boga lub wiadomość na automatycznej sekretarce – porusza tematy technologii, komunikacji i zagrożeń współczesnego świata. Głos matki, który pojawia się w nagraniu, na początku wyraża troskę, ale szybko staje się niepokojący i kontrolujący. Fraza "Here come the planes" ("Nadlatują samoloty") odnosi się bezpośrednio do nieudanej misji ratunkowej amerykańskich zakładników w Iranie w 1979 roku (Operation Eagle Claw), kiedy to w katastrofie śmigłowca i samolotu zginęło ośmiu żołnierzy. Anderson napisała piosenkę, myśląc o "porażce technologii" i militarnych ambicjach, które okazały się niewystarczające. Słowa "American planes. Made in America. Smoking or non-smoking?" zestawiają groźne obrazy wojskowe z codzienną, absurdalną biurokracją.

W piosence pojawia się również słynne "motto" poczty amerykańskiej: "Neither snow nor rain nor gloom of night shall stay these couriers from the swift completion of their appointed rounds". Co ciekawe, mimo że jest ono powszechnie kojarzone z USPS, nie jest to ich oficjalne motto, lecz cytat z dzieła Herodota, opisujący perską służbę kurierską. W kontekście utworu Anderson, to niezachwiane i bezwzględne dążenie do celu symbolizuje bezwzględną, impersonalną siłę, która nie zna przeszkód.

Kulminacją utworu jest przejmująca sekwencja: "'Cause when love is gone, there's always justice. And when justice is gone, there's always force. And when force is gone, there's always Mom." Ta cyniczna hierarchia pokazuje, że w obliczu zaniku wyższych wartości, ostatecznym "schronieniem" staje się Matka, ale nie w tradycyjnym, ciepłym sensie. Prośba o objęcie: "So hold me, Mom, in your long arms. In your automatic arms. Your electronic arms. Your petrochemical arms. Your military arms." ukazuje Matkę jako symbol państwa, technologii i militaryzmu, którego "ramiona" są mechaniczne, elektroniczne, petrochemiczne i militarne, oferując pozorny komfort w obliczu dehumanizacji i zagrożenia. Margaret Atwood zauważyła, że album Big Science i singiel "O Superman" posiadają "niesamowitą proroczą jakość", a jego tematyka jest dziś równie, jeśli nie bardziej, aktualna. Piosenka stała się hitem w Wielkiej Brytanii dzięki wsparciu DJ-a Johna Peela, który dostrzegł jej unikalny potencjał, wprowadzając artystkę, która wcześniej była znana głównie w kręgach sztuki performance'u, na scenę muzyki popularnej. Sukces utworu, który Anderson początkowo sama pakowała i wysyłała pocztą w nakładzie 1000 egzemplarzy, doprowadził do zamówienia 80 000 kopii i podpisania ośmioalbumowego kontraktu z Warner Bros. Laurie Anderson określiła "O Superman" jako piosenkę o tym, że "technologia nie może cię ocalić". Utwór wciąż rezonuje z odbiorcami, zyskując nawet nowe życie dzięki popularności na platformach takich jak TikTok, dowodząc swojej ponadczasowej aktualności w erze cyfrowej.