Interpretacja Chan Chan - Buena Vista Social Club

"Chan Chan", ikoniczny utwór Buena Vista Social Club, to znacznie więcej niż tylko piosenka – to podróż przez serce Kuby, przesycona nostalgią, miłością i codziennym życiem kubańskiego guajiro, czyli wieśniaka. Skomponowana w 1987 roku przez legendarnego Máximo Francisco Repilado Muñoza Tellesa, znanego szerzej jako Compay Segundo, zyskała światową sławę dzięki albumowi Buena Vista Social Club z 1997 roku. Co ciekawe, Segundo twierdził, że nie skomponował, a wyśnił melodię "Chan Chan". Budził się z gotową melodią w głowie, słysząc wyraźnie instrumenty, jakby grały na ulicy. Następnie dodał tekst, zainspirowany historią z dzieciństwa o Juanice i Chan Chanie.

Tekst rozpoczyna się od słów: „De Alto Cedro voy para Marcané / Llegó a Cueto voy para Mayarí” ("Z Alto Cedro jadę do Marcané / Dojeżdżam do Cueto, jadę do Mayarí"). To nie tylko zwykłe wymienianie nazw, lecz rzeczywista trasa, którą przemierzamy po wschodniej Kubie, w prowincji Holguín. Alto Cedro, Marcané, Cueto i Mayarí to miejscowości położone blisko siebie. To nawiązanie do toponimów jest typowe dla kubańskiego sonu i buduje poczucie autentyczności oraz zakorzenienia w lokalnej kulturze.

W kolejnych wersach Compay Segundo ujawnia bardziej osobiste i zmysłowe emocje: „El cariño que te tengo / No te lo puedo negar / Se me sale la babita / Yo no lo puedo evitar” ("Miłości, którą do ciebie czuję / Nie mogę zaprzeczyć / Ślinka mi cieknie / Nie mogę tego uniknąć"). Ten prosty, ale szczery wyraz pożądania jest pełen ujmującej naiwności i bezpośredniości, charakterystycznej dla ludowych pieśni miłosnych.

Centralnym punktem opowieści jest historia pary – Juaniki i Chan Chana. W tekście śpiewają: „Cuando Juanica y Chan Chan / En el mar cernían arena / Como sacudía el jibe / A Chan Chan le daba pena” ("Kiedy Juanica i Chan Chan / Przesiewali piasek na morzu / Jak ona potrząsała sitem / Chan Chan był zawstydzony"). Ten fragment ma wyraźne podwójne dno. Juanica i Chan Chan budują dom, zbierając piasek z plaży. Juanica potrząsa sitem (jibe), a wraz z nim całą sobą, co wprawia Chan Chana w zażenowanie, a jednocześnie pobudza jego zmysły. Ten subtelny, ale zmysłowy obraz oddaje niewinność i erotyzm wiejskiego życia, unikając przy tym wulgarności. Według Compaya Segundo, to była opowieść, którą usłyszał jako dwunastolatek.

Ostatnia zwrotka: „Limpia el camino de paja / Que yo me quiero sentar / En aquél tronco que veo / Y así no puedo llegar” ("Oczyść drogę ze słomy / Bo chcę usiąść / Na tym pniu, który widzę / I tak nie mogę tam dotrzeć") może być interpretowana jako wezwanie do usunięcia przeszkód na drodze do miłości, do intymności, do osiągnięcia celu. Może symbolizować potrzebę prostoty i bezpośredniości w relacji, by móc w pełni się zbliżyć.

"Chan Chan" to przykład sonu kubańskiego, tradycyjnego gatunku muzycznego, w którym tkwi dusza kubańskiej muzyki. Compay Segundo podkreślał, że piosenka ma tylko cztery nuty i cztery akordy, co świadczy o jej prostocie, a jednocześnie niezwykłej chwytliwości. Eliades Ochoa, który również odegrał kluczową rolę w Buena Vista Social Club, dodał swoje mistrzostwo do utworu, który szybko zyskał popularność. Piosenka była grana już w latach 80. przez Cuarteto Patria, zanim Buena Vista Social Club wyniosło ją na światowe salony.

Warto wspomnieć, że nazwa "Chan Chan" ma również inne, niezwiązane bezpośrednio z Kubą, konotacje. Jest to nazwa starożytnego miasta z cegły adobe w Peru, stolicy królestwa Chimú, wpisanego na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Niektóre źródła sugerują, że Compay Segundo mógł być zafascynowany historią i mistycyzmem tego miejsca, widząc w nim symbol dziedzictwa rdzennych i afrykańskich kultur w obu Amerykach. Jednak główne interpretacje tekstu skupiają się na kubańskich realiach.

Ogromny sukces albumu Buena Vista Social Club, nagranego w marcu 1996 roku i wydanego we wrześniu 1997 roku, przyczynił się do światowej sławy "Chan Chan", czyniąc ją wizytówką zespołu. Piosenka ta, z jej hipnotyzującym rytmem i melancholijnym brzmieniem, potrafi przenieść słuchacza prosto na Kubę, wywołując silne emocje i wspomnienia. Jak powiedział jeden z twórców musicalu Buena Vista Social Club, "Chan Chan" dociera do duszy w sposób, w jaki tylko najlepsza muzyka potrafi – niezależnie od tego, czy rozumie się słowa, czy nie, natychmiast dotyka serca. To potwierdza jej ponadczasowy urok i uniwersalne przesłanie o miłości, tęsknocie i prostocie życia.